Πρόληψη τώρα, πρόβλημα ποτέ...

Γράφει η
ΜΑΛΛΙΟΥ ΣΑΒΒΟΥΛΑ MD, PhD
Ειδικός παθολόγος – Ογκολόγος
Γ.Γ. Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
PREDICT


1 στα 2 Ελληνόπουλα έχει αυξημένο σωματικό βάρος με τα αγόρια να κατέχουν την ανδρική πρωτιά στην παχυσαρκία στην ηλικία των 2-18 ετών.
1 στα 2 παιδιά που είναι σε παχύσαρκο σε μικρή ηλικία θα καταλήξει παχύσαρκο και στην εφηβική και στην ενήλικη ζωή...
Η παχυσαρκία έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Τα τελευταία χρόνια με την αύξηση της παχυσαρκίας παρατηρείται και αύξηση των οργανικών και ψυχολογικών προβλημάτων των παιδιών και εφήβων με τα δεύτερα να γίνονται όλο και πιο έντονα.
Εμείς όμως θέλουμε πιο αδύνατα παιδιά στην Ελλάδα...
Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας...
Κι επειδή το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει, οι γονείς πρέπει να δώσουν το καλό παράδειγμα... Οι γονείς και το στενό οικογενειακό περιβάλλον παίζουν μεγάλο ρόλο στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας. Οι γονείς αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά και γι' αυτό πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση και στις διατροφικές συνήθειες,
Η παχυσαρκία είναι κάτι που μπορεί να αποκτήσει κάποιος χωρίς πολύ κόπο. Ό καθένας από εμάς πρέπει να βάλει την άσκηση στη ζωή του και να δώσει βάρος στην υγεία του και όχι να βάλει βάρος στο σώμα του...
Η ηλικία 6-7 ετών είναι η περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων. Εάν η φυσιολογική αυτή αύξηση γίνει νωρίτερα ή με πολύ ταχύ ρυθμό, το παιδί θα παρουσιάσει μεγάλο κίνδυνο για παχυσαρκία.
Αιτίες παιδικής παχυσαρκίας σύμφωνα με τον ΙΝΚΑ (Ινστιτούτο Καταναλωτών):
--36-65% των μαθητών αγοράζουν προϊόντα με πολλή ζάχαρη
--53-57% των μαθητών αγοράζουν μη φυσικούς χυμούς με πρόσθετη ζάχαρη
--Το 81% των παιδιών προμηθεύεται για κολατσιό από το σχολείο ακατάλληλα είδη τροφής
Επιπλοκές παχυσαρκίας
--Μεταβολικές - Ορμονικές
Δυσλιπιδαιμία
Σακχαρώδης Διαβήτης
Λιπώδες ήπαρ
Χολολιθίαση
Διαταραχές εμμήνου ρύσεως στα κορίτσια
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών στα κορίτσια (αποτελεί και αιτία παχυσαρκίας)
Προδιάθεση για πολλούς τύπους καρκίνου
Μείωση προσδόκιμου επιβίωσης
--Καρδιοαναπνευστικές
Άπνοια κατά τον ύπνο
Αρτηριακή υπέρταση (προσοχή απαιτείται γιατί 1 στα 3 ελληνόπουλα έχει υψηλή πίεση)
Προδιάθεση για αρτηριοσκλήρυνση
--Ψυχοκοινωνικές
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Τάσεις απομόνωσης
Νευρογενής ανορεξία ή βουλιμία
Κατάθλιψη
Το εβδομαδιαίο διαιτολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει:
-5-6 γεύματα την ημέρα
-Καθορισμένες ώρες γευμάτων στο 24ωρο για να γίνει συνήθεια
-1-2 φορές κόκκινο κρέας
-2-3 φορές ψάρι και κοτόπουλο
-2-3 φορές όσπρια
-Καθημερινά λαχανικά και φρούτα που έχουν βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
-Καθημερινή άσκηση
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι το ψάρι δε είναι ιδιαίτερα ευχάριστο στα παιδιά γι' αυτό πρέπει να προτιμούνται ψάρια χωρίς πολλά κόκαλα όπως ο γαλέος και ο μπακαλιάρος.
Πόσο όμως εύκολο είναι ένα παιδί ν' αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες; Είναι δύσκολο γι' αυτό:
---Πρέπει να λάβει η οικογένεια και ο διαιτολόγος υπόψη τι αρέσει στο παιδί
---Επίσης πρέπει να κατανοηθεί ότι τα παιδιά και οι έφηβοι είναι στην ανάπτυξη και η απώλεια βάρους πρέπει να είναι μέχρι 2 κιλά το μήνα
---Η φυσική δραστηριότητα είναι επιτακτική για τη διατήρηση του σωματικού βάρους
---Τα παιδιά πρέπει να μπορούν να αποδώσουν στο σχολείο και γι' αυτό το διαιτολόγιο που θα εφαρμοσθεί πρέπει να είναι ισορροπημένο

• Τα ελληνόπουλα πρέπει να πουν όχι στα λίπη, όχι στα αλμυρά, όχι στα γλυκά, όχι στα αναψυκτικά, όχι στους σακχαρούχους χυμούς, όχι στην καθιστική ζωή, όχι στο πολύ φαγητό.
• Το πρωινό πρέπει να είναι ικανό να δώσει ενέργεια στα παιδιά για το σχολείο και γι' αυτό το γάλα με τα δημητριακά είναι η ιδανική λύση.
• Το πρόγευμα είναι απαραίτητο για να δώσει ενέργεια στα παιδιά και πρέπει να προετοιμάζεται από την οικογένεια.
• Το ιδανικό είναι να μην υπάρχουν καντίνες στα σχολεία, αν όμως υπάρχουν οι Σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων και οι Εκπαιδευτικοί θα πρέπει να κάνουν τακτικούς ελέγχους στο είδος των προϊόντων που διατίθενται.
• Το μεσημεριανό πρέπει να είναι σπιτικό φαγητό προετοιμασμένο αν είναι δυνατόν ή από την μητέρα από το προηγούμενο βράδυ ή από την γιαγιά που συνήθως στις ημέρες μας κατοικεί στο ίδιο σπίτι με την οικογένεια στις ημέρες μας όταν η μητέρα εργάζεται.
• Το απόγευμα απαραίτητο είναι το κολατσιό το οποίο πρέπει να είναι κάτι υγιεινό όπως μια φέτα ψωμί με μέλι ή φρούτο ή λίγο τυρί και όχι μπισκότα και γλυκά.
• Το βραδινό πρέπει να είναι ελαφρύ και τοποθετημένο σε μικρά πιάτα για να φαίνεται μεγάλη η ποσότητα.
• Από πολύ νωρίς τα παιδιά πρέπει να εκπαιδευτούν στη γεύση της μεσογειακής διατροφής από τις μανάδες και τις γιαγιάδες.

Ο έλεγχος του σωματικού βάρους γίνεται με το δείκτη μάζας σώματος που είναι (βάρος/ύψος)2 και με τις καμπύλες ανάπτυξης που είναι διαφορετικές στα αγόρια και στα κορίτσια. Με αυτές τις καμπύλες γίνεται έλεγχος της ανάπτυξης των παιδιών ανάλογα με την ηλικία. Στον οριζόντιο άξονα αναγράφεται η ηλικία και στον κάθετο ο δείκτης μάζας σώματος. Τα έντυπα ελέγχου έχουν φτιαχτεί με πρότυπα τηε τελευταίας δεκαετίας που τα περισσότερα παιδιά έχουν αυξημένο βάρος. Γι' αυτό απαιτείται η αλλαγή των προτύπων και η αναθεώρησή τους και η προσοχή ώστε ένα κανονικό παιδί να μην θεωρηθεί λιποβαρές.
Η δίαιτα την οποία θα ακολουθήσει ένα παιδί εξαρτάται από την ηλικία του, γιατί είναι γνωστό ότι στην περίοδο της ανάπτυξης η δίαιτα επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις.
Γι' αυτό μέχρι τα 2 έτη δεν πρέπει το παιδί να υποβάλλεται σε καμιά δίαιτα.
Από 2-5 ετών γίνεται παρακολούθηση του βάρους συστηματικά προσπαθώντας να υιοθετηθεί ο υγιεινός τρόπος διατροφής έτσι ώστε να αποφευχθεί η απότομη αύξηση βάρους.
Στην ηλικία από 5-12 ετών τα υπέρβαρα παιδιά πρέπει να είναι υπό παρακολούθηση με προσπάθεια μείωσης του βάρους κατά 1 κιλό το μήνα και τα παχύσαρκα παιδιά πρέπει να υποβάλλονται σε δίαιτα με στόχο την απώλεια 2 κιλών το μήνα.
Στους έφηβους η απώλεια βάρους μπορεί να είναι μέχρι ½ κιλό την εβδομάδα. Οι δίαιτες αυτές πρέπει να είναι ισορροπημένες και να περιέχουν όλα τα απαραίτητα συστατικά.
Είναι απαραίτητη η προσαρμογή της δίαιτας ανάλογα με την ηλικία γιατί η παιδική παχυσαρκία παίζει ρόλο στην ικανότητα προσαρμογής των παιδιών σε κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο. Στην παιδική ηλικία υπάρχει ρατσισμός απέναντι στα παχύσαρκα παιδιά ενώ στην εφηβική ηλικία δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην εμφάνιση κι αυτό παίζει μεγάλο ρόλο στην κοινωνικοποίηση των παιδιών και των εφήβων. Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν αρνητική ψυχολογία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, πάσχουν από κατάθλιψη κι εμφανίζουν διαταραχές στη λήψη τροφής με αποτέλεσμα να πέφτουν στην παγίδα κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων τροφής. Γι' αυτό ο διαιτολόγος χρειάζεται να προσεγγίζει ειδικά τα παιδιά για να υπάρχει καλή συνεργασία.
Πρόληψη τώρα, πρόβλημα ποτέ...

Βιβλιογραφία
1. Troiano RP, Flegal KM. Overweight children and adolescents: Description, epidemiology and demographics. Pediatrics 1998; 101: 497-504
2. Mamalakis G , Kafatos A, Manios Y , Anagnostopoulou T,Apostolaki I. Obesity indices in a cohort of primary schoolchildren in Crete: a six year prospective study. Int J Obes2000; 24: 765-771
3. Βήνη Δ, Λιάπη Α, Σιώμου Τ, Ζαβός Χ, Σκεντέρης Ν. Μελέτη των σωματομετρικών στοιχείων παιδιών σχολικής ηλικίας. Πρακτικά 38ου Πανελλήνιου Παιδιατρικού Συνεδρίου, Κως 2000; 145.
4. National Task Force on the Prevention and Treatment ofObesity. Overweight, Obesity, and Health Risk. Arch InternMed 2000; 160: 898-904
5. Wisemandle W, Maryland LM, Guo SS, Siervogel RM. Childhood weight, stature, and body mass index among neveroverweight, early-onset overweight, and late-onset overweight groups. Pediatrics 2000; 106: e14.
6. Doak CM, Visscher TLS, Renders CM & Seidell JC (2006) The prevention of overweight and obesity in children and adolescents: a review of interventions and programmes. Obesity Reviews 7: 111-136
7. Flynn MA, McNeil DA, Maloff B, Mutasingwa D, Wu M, Ford C, Tough SC (2006) Reducing obesity and related chronic disease risk in children and youth: a synthesis of evidence with "best practice" recommendations. Obesity Reviews 7 Suppl 1:7-66