Σταμναγκάθι το άγριο

Το Σταμναγκάθι είναι άγρια χόρτα που έχουν μια πικρή ευχάριστη γεύση.

Η επιστημονική τους ονομασία είναι  Cichorium Spinosum δηλαδή αγκαθωτά ραδίκια και ανήκει στην οικογένεια των ραδικιών.  

Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, ωμέγα 3 λιπαρά και πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά, που ωφελούν την υγεία. Είναι το τέλειο αποτοξινωτικό! Tόσο τα άγρια όσο και τα καλλιεργημένα περιέχουν βιταμίνη E, πολυφαινόλες, που έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, υψηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου, καθώς και σίδηρο και φώσφορο. Θεωρείται τονωτικό, χωνευτικό, χολαγωγό και διουρητικό. 

Ανά 100 g ωμό, Θερμίδες (Kcal) 15, Πρωτεΐνες (g) 0,7, Υδατάνθρακες (g) 3,1, Λιπαρά (g) 0,1

Είναι εξαιρετικά τονωτικό και διουρητικό, βοηθάει στην αποτοξίνωση του ήπατος, έχει ελαφρώς καθαρτικές ιδιότητες. Τρώγεται ωμό με λεμόνι ή ξίδι και ελαιόλαδο, βρασμένο μόνο του, μαγειρεμένο με αρνάκι ή κατσικάκι, γίνεται τουρσί, αφού πρώτα ζεματιστεί σε κρασί και ξίδι.

Το σταμναγκάθι συντηρείται για 2-4 μέρες στο ψυγείο. Αν όμως το ζεματίσετε και το φυλάξετε στην κατάψυξη, διατηρείται για αρκετό καιρό.

Την άνοιξη είναι τρυφερά, αλλά τα αγκάθια που έχουν τα καθιστούν δύσκολα στο μάζεμα, γι’ αυτό είναι τόσο τσουχτερή η τιμή τους.  Συνήθως κυμαίνονται από 12 έως 15 Ευρώ το κιλό και εάν τα βρείτε σε πιο χαμηλή τιμή πιθανόν να μην είναι γνήσιο σταμναγκάθι.  Το σταμναγκάθι δύσκολα καλλιεργείται και παράγει γνήσιο σταμναγκάθι μόνο για 2 – 3 χρόνια.  Μετά την περίοδο αυτή το σταμναγκάθι μετατρέπεται σε ραδίκια.  Κατά το καλοκαίρι τα αγκάθια τους γίνονται πολύ αιχμηρά που ούτε τα κατσίκια δεν τα πλησιάζουν.

Το σταμναγκάθι πήρε το όνομά του από τη λέξη στάμνα και αγκάθι.  Τα παλιά τα χρόνια, που μετέφεραν το νερό από τις βρύσες, πηγές ή πηγάδια το έφερναν και το διατηρούσαν μέσα σε στάμνες και για να μην μπαίνουν μαμούνια ή έντομα μέσα, έκλειναν την τρύπα με το αγκαθωτό αυτό φυτό.
Το φυτό αυτό φύεται μόνο στην Κρήτη και ειδικά στο Οροπέδιο του Ομαλού, αλλά υπάρχουν και κάποιες άλλες ποικιλίες που φύονται ακόμη και κοντά στη θάλασσα (γιαλοράδικα).

Εκτεταμένες αναφορές στο σταμναγκάθι κάνει ο Διοσκουρίδης, που το χαρακτηρίζει φάρμακο για πολλές παθήσεις και συστήνει αρκετές εφαρμογές του,  κυρίως τις αντισηπτικές αλλά και τις αντιρευματικές.

Μετά τη Γερμανική κατοχή που σε όλη την Ελλάδα ο κόσμος πέθαινε από την πείνα, οι επιστήμονες έμειναν έκπληκτοι όταν ανακάλυψαν ότι οι Κρητικοί ήταν υγιείς και παρόλο που οι Γερμανοί έπαιρναν τα ζωντανά τους και τις σοδειές τους, επιβίωσαν χάρη στα χόρτα που έτρωγαν, αλλά και από ό,τι άλλο έβρισκαν στη φύση.

Τα χόρτα μετά από καθάρισμα και καλό πλύσιμο θα τα βράσουμε μόνο για 10 λεπτά, σε νερό που ίσα να τα σκεπάσει και δεν θα ρίξουμε αλάτι μέσα στο βραστό νερό.  Μετά το βράσιμο τα χόρτα αυτά δεν τα στύβουμε να φύγει το νερό τους, όπως κάνουμε σε άλλα χόρτα, αλλά συνήθως προσθέτουμε και μερικές κουταλιές από αυτό το βρασμένο νερό ακόμη μέσα στη σαλάτα.     Πολλοί άνθρωποι κρατάνε το βρασμένο νερό από το σταμναγκάθι, το βάζουν στο ψυγείο και το πίνουν.