Πρώιμος καρκίνος μαστού - Ο ρόλος του ογκολόγου

Ο καρκίνος του μαστού θεωρείται υποθετικά νόσος διάσπαρτη ακόμη και στα αρχικά της στάδια έτσι ώστε  ν’ αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα. Η τοπική θεραπεία, δηλαδή η χειρουργική, δεν αποκλείει την υποτροπή τοπική ή απομακρυσμένη. Παρόλα αυτά μεγάλος αριθμός γυναικών ζουν χωρίς συμπτώματα της νόσου και πεθαίνουν από άλλη αιτία.

Ο ογκολόγος έχει ως στόχους τη  προεγχειρητική συστηματική θεραπεία ή  την επικουρική δηλαδή τη μετεγχειρητική  συστηματική θεραπεία. Επίσης αναλαμβάνει το έργο της παρακολούθησης και φυσικά της πρόληψης.

Γράφει η
Σαββούλα Μάλλιου MD, PhD
Παθολόγος-Όγκολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
γ.γ. Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
PREDICT
sevvimalliou@gmail.com
 Συστηματική θεραπεία πρώιμης νόσου
Προεγχειρητική (Neoadjuvant)

Στόχοι της προεγχειρητικής θεραπείας είναι να διευκολύνει τη χειρουργική αφαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου επιτρέποντας συντηρητικότερες επεμβάσεις με διατήρηση του μαστού, να μειώσει τη θνητότητα της νόσου αυξάνοντας την ελεύθερη νόσου επιβίωση και την ολική επιβίωση και να επιτρέψει τη μελέτη της βιολογίας της νόσου και την ανταπόκριση στη θεραπεία οδηγώντας έτσι σε αποτελεσματικότερες και εξατομικευμένες θεραπευτικές στρατηγικές.

Υποψήφιες για προεγχειρητική χημειοθεραπεία είναι οι γυναίκες με μη μεταστατικό καρκίνο του μαστού στις οποίες δεν είναι δυνατή η συντηρητική χειρουργική επέμβαση με διατήρηση του μαστού και των οποίων ο όγκος έχει χαρακτηριστικά αυξημένης χημειοευαισθησίας :

• Χαμηλή ή μη έκφραση ορμονικών υποδοχέων
• Χαμηλός βαθμός ιστολογικής διαφοροποίησης  (ki67, MIB1, S-phase)
• Υψηλός δείκτης πολλαπλασιασμού
• Ο μη λοβιακός διηθητικός ιστολογικός τύπος   ( Luminal B, Triple negative, HER2 +)

Ως προεγχειρητική ΧΜΘ χρησιμοποιούνται σήμερα συνδυασμοί ανθρακυκλίνης και ταξάνης.  Αν υπάρχει υπερέκφραση ή ενίσχυση HER2 πρέπει να συγχορηγείται το μονοκλωνικό αντίσωμα  trastuzumab (προσοχή στην καρδιοτοξικότητα). Χορηγούνται τουλάχιστον 6 κύκλοι ΧΜΘ. Εκτίμηση της ανταπόκρισης γίνεται σε 6-9 εβδομάδες. Αν δεν υπάρχει ανταπόκριση γίνεται άμεσα χειρουργική επέμβαση ή αν υπάρχει χρονικό περιθώριο δοκιμάζεται άλλο σχήμα.  Εκτίμηση ανταπόκρισης γίνεται με: τη φυσική εξέταση, το υπερηχογράφημα , τη μαστογραφία και την MRI FDG-PET scan.

Σκοπός της προεγχειρητικής ΧΜΘ είναι η επίτευξη παθολογοανατομικής πλήρους ύφεσης (pCR) στο διηθητικό και μη διηθητικό στοιχείο τόσο στο μαστό όσο και στους μασχαλιαίους λεμφαδένες δεδομένου ότι σε αυτούς τους ασθενείς το DFS και το OS είναι καλύτερο από ότι στη μη πλήρη ανταπόκριση.

Υποψήφιες για προεγχειρητική ορμονοθεραπεία είναι οι γυναίκες με μη μεταστατικό καρκίνο του μαστού στις οποίες δεν είναι δυνατή η συντηρητική χειρουργική επέμβαση με διατήρηση του μαστού και των οποίων ο όγκος έχει χαρακτηριστικά  μειωμένης χημειοευαισθησίας :

• Υψηλή έκφραση ορμονικών υποδοχέων
• Υψηλός βαθμός ιστολογικής διαφοροποίησης (ki67, MIB1, S-phase)
• Χαμηλός δείκτης πολλαπλασιασμού
• Ο  λοβιακός διηθητικός ιστολογικός τύπος (Luminal A)

Η διάρκεια είναι 4-6 μήνες με χαμηλά ποσοστά πλήρους ανταπόκρισης 1-8%. Η προεγχειρητική ορμονοθεραπεία σε  μεταεμμηνοπαυσιακές  γυναίκες γίνεται με  αναστολείς αρωματάσης ή ταμοξιφένη ενώ για την προεγχειρητική ορμονοθεραπεία σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες υπάρχουν λίγα δεδομένα.

Συγκρίνοντας την neoadjuvant έναντι της adjuvant θεραπείας, από μια μετα-ανάλυση 9 τυχαιοποιημένων μελετών που δημοσιεύτηκε το 2005 βρέθηκε ότι η neoadjuvant έναντι adjuvant θεραπείας πρέπει να θεωρούνται ότι έχουν κλινικά ισοδύναμη αποτελεσματικότητα και η χειρουργική αφαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου δεν πρέπει να παραλείπεται σε ασθενείς που υποβάλλονται σε προεγχειρητική χημειοθεραπεία.

Συστηματική θεραπεία πρώιμης νόσου Επικουρική (Adjuvant)

ADJUVANT ( Συστηματική Θεραπεία Μετεγχειρητικά)

Ορμονοθεραπεία

ΧΜΘ +/- trastuzumab

Σκοπός της είναι η  εξαφάνιση της μικρομεταστατικής νόσου και η αύξηση του DFS (Disease Free Survival) . Ο ρόλος της συμπληρωματικής χημειοθεραπείας είναι η καταστροφή των καρκινικών κυττάρων που θα μπορούσαν να έχουν διαφύγει και η παράταση του χρόνου εμφάνισης τυχόν υποτροπής. Η μετεγχειρητική συμπληρωματική θεραπεία μπορεί να είναι χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, Trastuzumab  ή συνδυασμός τους.

Όταν η θεραπευτική απόφαση έχει σχέση με την ύπαρξη ή όχι εμμήνου ρύσεως

Στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες χορηγείται χημειοθεραπεία και ορμονοθεραπεία και (LHRH ανάλογα) αντί της ωοθηκεκτομής. Στις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες χορηγείται ορμονοθεραπεία με ή χωρίς  χημειοθεραπεία.

Θα λέγαμε ότι η πολυχημειοθεραπεία έναντι καμιάς θεραπείας μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής και θανάτου. Το όφελος αφορά όλες τις ηλικίες αλλά είναι σημαντικό σε ασθενείς  μικρότερες των 50 ετών. Η απόλυτη μείωση του κινδύνου είναι μεγαλύτερη στους  αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς (ER-) παρά στους θετικούς ορμονικούς υποδοχείς (ER+). Οι γυναίκες με θετικούς λεμφαδένες (LN+) έχουν μεγαλύτερο απόλυτο όφελος από τις γυναίκες με αρνητικούς λεμφαδένες (LN – ) Lancet 351: 1451, 1998

Κατευθυντήριες οδηγίες (NCCN Guidelines)

Χημειοθεραπεία δίνεται σε όλες τις ασθενείς με όγκους  μεγαλύτερους από  1 cm. Εξαίρεση αποτελούν κάποιοι ειδικοί ιστολογικοί τύποι. Χημειοθεραπεία  γίνεται για όγκους 0.6-1.0 cm, μόνο σε δυσμενείς ιστολογικούς τύπους (GII&III, LVI, HER-2+). Η Trastuzumab γίνεται  για  όγκους HER-2+ μεγαλύτερους από 1 cm ή σε θετικούς λεμφαδένες.

Κατευθυντήριες οδηγίες ST. GALLEN

Οι γυναίκες με πρώιμο καρκίνο μαστού (χειρουργήσιμο) κατατάσσονται σε 3 κατηγορίες ανάλογα με τον κίνδυνο υποτροπής:

• Χαμηλού κινδύνου
• Μετρίου κινδύνου
• Υψηλού κινδύνου 

Το πρόγραμμα CMF

Όφελος στο DFS(ελεύθερη νόσου επιβίωση)  και OS (ολική επιβίωση) μετά 30 έτη παρακολούθησης. Χρησιμοποιείται ακόμα σε ασθενείς με αρνητικούς λεμφαδένες και σε αντενδείξεις ανθρακυκλινών .(Bonadonna et al. BMJ 2005; 330:217)

ΧΜΘ με βάση τις ανθρακυκλίνες

Σύμφωνα με την ΕBCTCG μετα-ανάλυση υπήρξε 26% μείωση των θανάτων σε νεαρές ασθενείς από καρκίνο μαστού. Το όφελος παρέμεινε για 15 έτη. Έτσι οι ανθρακυκλίνες αποτελούν τμήμα της βασικής θεραπείας  και χορηγούνται σε όλους τους ασθενείς που πρέπει να λάβουν επικουρική θεραπεία, όταν δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αντενδείξεις, π.χ. καρδιοπάθεια. Όλα τα προγράμματα ανθρακυκλινών δεν είναι ταυτόσημα. Προσοχή στις μακροπρόθεσμες συνέπειες  όπως την λευχαιμία, την συμφορητική καρδιοπάθεια και την πρώιμη εμμηνόπαυση.

Taxanes ως adjuvant θεραπεία:

Paclitaxel: Τα προγράμματα με πακλιταξέλη  (AC->Paclitaxel) υπερτερούν από τα (υποβαθμισμένα?) AC προγράμματα . Δεν έγινε σύγκριση με ιδιαιτέρως ισχυρά προγράμματα. Έχουν μεγαλύτερη διάρκεια άρα περισσότερη τοξικότητα. Η απόλυτη διαφορά ήταν

-          5-έτη DFS:     4-5%

-          5-έτη OS:       0-3%

Taxotere: Τα προγράμματα δοσεταξέλης υπερτερούν των ικανών προγραμμάτων με ανθρακυκλίνες (πχ FAC?; FEC100). Έχουν ίδια διάρκεια αλλά μεγαλύτερη τοξικότητα με TAC. Ολιγότερη τοξικότητα  έχουμε με  FECx3 ->Taxoterex3.Απόλυτη διαφορά

-          5-έτη DFS:    5-7%

-          5-έτη OS:      4-6%

Για  ασθενείς με θετικούς λεμφαδένες  το πρόγραμμα AC x 4 + Taxol x 4 είναι το ενδεδειγμένο. Ομοίως και το TAC x 6. H διχογνωμία όμως παραμένει λόγω της υποδοσολογίας των ασθενών της ομάδας ελέγχου. Σηπτικοί θάνατοι, νευροτοξικότητα καρδιοτοξικότητα, οξεία λευχαιμία, τυφλίτιδα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.Δεν είναι γνωστό το καλύτερο πρόγραμμα , η δοσολογία και ο παράγων (ταξάνη). Υπάρχει ερώτημα για τους ασθενείς με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς (ER+). Όσο αφορά την εντατικοποίηση της θεραπείας θα λέγαμε ότι η επαύξηση των δόσεων έχει όρια. Άρα συμπερασματικά  ο  ρόλος των ταξανών είναι αποδεδειγμένος . Η εντατικοποίηση των δόσεων έχει σημασία. Η υποστηρικτική αγωγή με αυξητικούς παράγοντες των λευκών και της ερυθράς σειράς βελτιώνει την έκβαση. Η κάθε2 εβδομάδες A/C ->P είναι καλύτερο από  το κάθε 3. Οι περισσότερες μελέτες δεν έλεγξαν επαρκώς την ένταση της δόσεως. Κάθε πρόγραμμα έχει ανάγκη ελέγχου. Δεν είναι σαφές το όφελος κάθε ομάδας …αναμένονται τα στοιχεία της έκφρασης των γονιδίων…. Κάθε χρόνο ανακαλύπτονται καινούρια φάρμακα. Η διάρκεια της χημειοθεραπείας είναι 6 έως 8 μήνες. Οι παρενέργειές της είναι: αναιμία, ευαισθησία στις λοιμώξεις, ανορεξία, αδυναμία, ναυτία, εμετοί ,διάρροιες, στοματίτιδα, αλωπεκία.

Όταν η θεραπευτικά απόφαση είναι η ιστολογική εξέταση

Το  ΗΕR-2 είναι ογκογονίδιο που δίνει  σήμα πολλαπλασσιασμού προς τον πυρήνα των κυττάρων. Υπερέκφραση του ΗΕR-2 σε κύτταρα καρκίνου μαστού δείχνει επιθετικότερη βιολογική συμπεριφορά και μικρότερη επιβίωση. Η Trastuzumab (HERCEPTIN) είναι εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα αντι- HER2  που συνδέεται εκλεκτικά με το αντιγόνο HER2 στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων και αναστέλλεται το σήμα πολλαπλασσιασμού των κυττάρων αυτών.

Η θέση του Herceptin σε HER2+ όγκους (NCCTG   N 9831,NSABP  B-31, BCIRG   006 HERA)

•   DFS είναι στατιστικά σημαντικώς καλύτερο για τις ασθενείς που έλαβαν 9 weeks of trastuzumab  έναντι  αυτών που δεν πήραν
•  OS καλύτερο στις ομάδες trastuzumab έναντι όχι trastuzumab

Υπάρχουν βέβαια ορισμένα αναπάντητα ερωτήματα που αφορούν το βέλτιστο τρόπο χορήγησης trastuzumab,  τη διάρκεια χορήγησης, τη μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και τη μακροχρόνια τοξικότητα. Το HERCEPTIN είναι ένα έξυπνο φάρμακο. Η υπερέκφραση ΗΕR-2 δίνει τη δυνατότητα χρησιμοποίησης του αντι- ΗΕR-2 μονοκλωνικού αντισώματος. Απ΄το FDA έχει εγκριθεί για τον μεταστατικός καρκίνο μαστού αλλά και σε συμπληρωματική θεραπεία σε ασθενείς που 

υπερεκφράζουν το ΗΕR-2. Αλήθεια είναι αυτό που περιμέναμε; 

Η σημασία της γονιδιακής υπογραφής

Γονιδιακή υπογραφή

ONCOTYPE DX (21 γονίδια) (formalin-fixed, paraffin-embedded tissues)

 Έλεγχος για υπερέκφραση σε ασθενείς με ER + όγκους (κίνδυνος υποτροπής της νόσου). Οι χαμηλού και ενδιάμεσου κινδύνου δεν έχουν όφελος από την ΧΜΘ

MAMMAPRINT ASSAY  Amsterdam (70  γονίδια) (limited by requirement for fresh frozen samples)

Έλεγχος σε γυναίκες νεώτερες των 55 ετών με στάδιο Ι ΚΑΙ ΙΙ με αρνητικούς λεμφαδένες. Αναγνωρίζει ομάδες χαμηλού κινδύνου με εξαιρετική πρόγνωση χωρίς ΧΜΘ 

Στο ερώτημα μέχρι ποια ηλικία χορηγείται adjuvant Χημειοθεραπεία απαντά το Early Breast Cancer Trialists Collaborative Group (1998) που αποδεικνύει μείωση των ετησίων υποτροπών από τη χορήγηση συνδυασμένης ΧΜΘ

•       Ηλικία  μικρότερη των 40, 40%

•       Ηλικία 60-69, 16%

•       Ηλικία 70+ (δεν υπάρχουν δεδομένα )

Πράγματι χρειάζονται οι ανθρακυκλίνες ή μπορούν να αντικατασταθούν από ισοδύναμα προγράμματα;

Η TOPO II A  είναι δείκτης για όφελος από την θεραπεία με ανθρακυκλίνες. Ασθενείς με υπερέκφραση ή απουσία TOPO II A είχαν όφελος από τις ανθρακυκλίνες έναντι του CMF. Οι ασθενείς με φυσιολογικά αντίγραφα TOPO II A δεν είχαν επιπρόσθετο όφελος από την θεραπεία με ανθρακυκλίνες έναντι του CMF.

Έχει σημασία η ορμονοευαισθησία για την χημειοθεραπεία;

Οι γυναίκες με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς (ΕR-) ανταποκρίνονται καλύτερα στην ΧΜΘ (ΝSABP  B-20, INT 100, CALGB, EBCTCG)

ASCO 2008 Τριπλά αρνητικοί όγκοι

Είναι ετερογενής ομάδα. Υπάρχουν πολλές πιθανές λύσεις αλλά καμιά ασφαλής επιλογή όπως ανθρακυκλίνες, ταξάνες, σισπλατίνη, αναστολείς του PARP. Αυτές οι ασθενείς συνήθως είναι φορείς  του BRCA.

Η ορμονοθεραπεία ως συστηματική επικουρική θεραπεία στον πρώιμο καρκίνο του μαστού

Οι ορμόνες είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τους μαστούς. Η ταμοξιφένη για 5 έτη έχει σαν αποτέλεσμα βελτίωση του  DFS. Η χορήγηση ταμοξιφένης για 5 έτη παρέμεινε η στάνταρτ επικουρική ορμονοθεραπεία για πολλά χρόνια. Περίπου ½ από τις αναμενόμενες υποτροπές και  ⅔ από τους αναμενόμενους θανάτους συνέβησαν μετά από 5 έτη ταμοξιφένης. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος υποτροπής υπάρχει τα 2 πρώτα χρόνια μετά το χειρουργείο. Υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης νέων φαρμάκων για να υπερνικηθεί η αντίσταση στην ταμοξιφένη .

Όσον αφορά τη θεραπευτική απόφαση των ορμονικών υποδοχέων ισχυριζόμαστε ότι υπάρχουν ευτυχώς νέα φαρμάκα ορμονοθεραπείας οι αναστολείς αρωματάσης. Σε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς, η χορήγηση αναστολέων αρωματάσης αποτελεί μαζί με την ταμοξιφένη τη μόνη συμπληρωματική θεραπεία. Οι σύγχρονες στρατηγικές είναι αντί για ταμοξιφένη χορήγηση του αναστολέα της αρωματάσης για 3-5 χρόνια ή 5 χρόνια ταμοξιφένη και μετά αναστολέας της αρωματάσης  ή 2-3 χρόνια ταμοξιφένη  και μετά  αναστολέας της αρωματάσης μέχρι τα 5         χρόνια.  Οι αναστολείς αρωματάσης είναι η λετροζόλη, η αναστραζόλη και η εξεμεστάνη. Χρησιμοποιούνται γιατί έχουν διαφορετικό τρόπο δράσης από την  ταμοξιφένη  και αποδεδειγμένη υπεροχή η ισοδυναμία με την ταμοξιφένη .

–      Πρώτη γραμμή στην μεταστατική νόσο

–      Letrozole, anastrozole ,exemestane  καλύτερες από progestins and tamoxifen

–      Προεγχειρητική θεραπεία

–      Letrozole καλύτερη από tamoxifen

–      Anastrozole ισοδύναμη με την tamoxifen

Οι αναστολείς της αρωματάσης είναι σημαντική adjuvant ενδοκρινική θεραπεία σε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες . Διαφορές στην αποτελεσματικότητα ανάμεσα στους αναστολείς αρωματάσης απαιτεί επιβεβαίωση με μελέτες.Οι ανεπιθύμητες ενέργειες γενικά είναι πιο αντιμετωπίσιμες και προβλέψιμες από αυτές της ταμοξιφένης. Μελέτες που τρέχουν θα προσδιορίσουν την καλύτερη χρήση των AIs στην επικουρική θεραπεία.

Η θεραπευτική απόφαση είναι προϊόν επεξεργασίας των κριτηρίων  πολλά από τα οποία καθορίζουν την πρόγνωση. Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού αυξάνει. Αλλά και τα ποσοστά ίασης βελτιώνονται. Η νόσος εξακολουθεί να προσβάλλει τις γυναίκες. Πιστεύεται ότι οι μελλοντικές ανακαλύψεις για τον καρκίνο του μαστού θα εστιαστούν σε μοριακά δεδομένα. Νέα έξυπνα φάρμακα προστίθενται στο οπλοστάσιο μας. Το μέλλον διαφαίνεται αισιόδοξο.

Παρακολούθηση ασθενών με πρώιμο καρκίνο μαστού μετά την αρχική θεραπεία

•       Ιστορικό/ Σύμπτωμα

•       Φυσική εξέταση

•       Αυτοεξέταση μαστού

•       Μαστογραφία

•       Εκπαίδευση ασθενούς για τα συμπτώματα υποτροπής

•       Συντονισμός φροντίδας υγείας

•       Εξέταση πυέλου

Φυσική εξέταση:

Κάθε 3-6 μήνες τα πρώτα 3 χρόνια. Κάθε 6-12 μήνες τα επόμενα 2 χρόνια.

Στη συνέχεια κάθε χρόνο.

•       Αυτοεξέταση μαστού:Κάθε μήνα

•       Μαστογραφία: Γενικά κάθε χρόνο. Μετά συντηρητική επέμβαση  σε 6 μήνες μετά ακτινοθεραπεία, ύστερα ανά έτος. Επί σταθεροποιήσεως των ευρημάτων ανά έτος.

•       Τοπική υποτροπή: είναι η ανάπτυξη καρκίνου στο σύστοιχο μαστό μετά την αρχική θεραπεία.Μπορεί να είναι το μόνο εύρημα ή να υπάρχει συνύπαρξη με μεταστάσεις. Η Πρώιμη ανεύρεση μπορεί να συνεπάγεται ίαση. Προσοχή στα 2 πρώτα χρόνια!!!

•       Εξέταση πυέλου: Πρέπει να γίνεται τακτικός γυναικολογικός έλεγχος και να ελέγχεται  το πάχος ενδομητρίου ειδικά επί λήψεως Tamoxifen. Οι εξετάσεις πρέπει να είναι αραιότερες αν έχει προηγηθεί  υστερεκτομή ή ωοθηκεκτομή

•       Γενική εξέταση αίματος: Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα γι’ αυτό δεν συνίσταται σαν μέθοδος ρουτίνας

•       Βιοχημικός έλεγχος, έλεγχος νεφρικής ή ηπατικής λειτουργίας:Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα γι’ αυτό δεν συνιστώνται σαν μέθοδοι ρουτίνας.

•       Καρκινικοί δείκτες (CE15-3, CEA, CA27-29): Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα γι’ αυτό δεν συνιστώνται σαν μέθοδοι ρουτίνας.

Απεικονιστικές μέθοδοι:

• Α/α θώρακος
• Υπερηχογράφημα ήπατος - χοληφόρων

Για το σπινθηρογράφημα οστών, τις αξονικές τομογραφίες θώρακος, άνω & κάτω κοιλίας, εγκεφάλου, τη μαγνητική τομογραφία και το PET/ CT δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα και γι’ αυτό δεν συνιστώνται σαν μέθοδοι ρουτίνας.

Επιμορφωτικός οδηγός για τον καρκίνο του μαστού

Ο καρκίνος του μαστού προσβάλλει χιλιάδες γυναίκες κάθε έτος. Η πραγματική αιτία του καρκίνου του μαστού δεν είναι ακόμη γνωστή, γι’ αυτό η πρόληψη είναι το κλειδί, αφού πολλοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο. Οι παρακάτω οδηγίες είναι μόνο πληροφοριακές και σε καμιά περίπτωση δεν αντικαθιστούν την έμπειρη συμβουλή του ογκολόγου.

• Το screening όπως η τακτική μαστογραφία και η αυτοεξέταση μπορεί να βοηθήσουν στην πρώιμη διάγνωση
• Screening for Breast Cancer, JAMA. 2005;293:1245-1256
• Αν έχεις κληρονομικό ιστορικό, το γενετικό τεστ μπορεί να βοηθήσει
• BRCA1 testing in families with hereditary breast- ovarian cancer. A prospective study of patient decision making and outcome. JAMA. 1996;257:24
• Απέφυγε την παχυσαρκία
• Adult Weight Change and Risk of Postmenopausal Breast Cancer. JAMA. 2006;296:193-201
• Απέφυγε την υπερβολική λήψη οινοπνεύματος
• Alcohol and Breast Cancer. Review of Epidemiologic and Experimental Evidence and Potential Mechanisms. JAMA. 2001;286:2143-2151
• Κάνε άσκηση τακτικά, 4 ή περισσότερες ώρες την εβδομάδα για να ελαττώσεις τα επίπεδα των ορμονών σου
• Recreational physical Activity and the Risk of Breast Cancer in Postmenopausal Women. JAMA. 2003;290q1331-1336
• Σε περίπτωση που υποβληθείς σε ακτινοθεραπεία (π.χ. Hodgkin’s λέμφωμα) ρώτησε αν η περιοχή των μαστών θα προστατευθεί
• Effect of Chest X-Rays on the Risk of Breast Cancer Among BRCA1/2 Mutation Carriers in the International BRCA1/2 Carrier Cohort Study. Journal of Clinical Oncology, 10. 1200/JCO.2005.03.3126
• Τα οιστρογόνα με προγεστίνη (θεραπεία με οιστρογόνα, αντισυλληπτικά, στειρότητα, εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία, εμμηνόπαυση) μπορεί σε μερικές περιπτώσεις ν’ αυξήσουν τον κίνδυνο
• Menopausal Estrogen and Estrogen-Progestin Replacement Therapy and Breast Cancer Risk. JAMA.2000;283:485-491
• Μετά την εμμηνόπαυση μερικές θεραπείες (SERMs-tamoxifen, Als) μειώνουν τον κίνδυνο. Χρησιμοποίησέ τις μόνο με ένδειξη του ογκολόγου, γιατί μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες
• Tamoxifen and Breast Cancer Incidence Among Women With Inherited Mutations in BRCA1 and BRCA2. JAMA. 2001;286:2251-2256
• Η επίδραση των περιβαλλοντολογικών παραγόντων (χημικά, μέταλλα, μόλυνση ατμόσφαιρας και σκόνη) στον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πλήρως
• Breast Cancer and Risk Factor. Breast Cancer Center. University Californy San Francisco. UCSF

ΑΝ ΣΟΥ ΣΥΜΒΕΙ……

να θυμώσεις,

πρέπει,

αλλά να μην εξαντλήσεις τον θυμό στο ασήμαντο…

δώσ’ του φτερά να μετουσιωθεί σε κάτι παραπάνω

σε επιστήμη,

 τέχνη,

αγάπη,

ότι σου είναι δυνατόν…

            Ρέα Γαλανάκη

Βιβλιογραφία

1.    Jemal, A, Siegel, R, Ward, E, et al. Cancer statistics, 2009. CA Cancer J Clin 2009; 59:225.

2.    Berry, DA, Cirrincione, C, Henderson, IC, et al. Estrogen receptor status and outcomes of modern chemotherapy for patients with node-positive breast cancer. JAMA 2006; 295:1658.

3.    National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Guidelines available online at www.nccn.org/professionals/physician_gls/f_guidelines.asp (Accessed May 12, 2009).

4.    Goldhirsch, A, Wood, WC, Gelber, RD, et al. Progress and promise: highlights of the international expert consensus on the primary therapy of early breast cancer 2007. Ann Oncol 2007; 18:1133.

5.    Enrollment information for the TAILORx trial available at www.ctsu.org/data/protocols/ECOG/PACCT-1/pfs.pdf (accessed June 12, 2008).

6.    Harris, L, Fritsche, H, Mennel, R, et al. American Society of Clinical Oncology 2007 update of recommendations for the use of tumor markers in breast cancer. J Clin Oncol 2007; 25:5287.

7.    Adjuvant! program available online at www.adjuvantonline.com (accessed August 3, 2007).

8.    Clarke, M, Collins, R, Darby, S, et al. Effects of radiotherapy and of differences in the extent of surgery for early breast cancer on local recurrence and 15-year survival: an overview of the randomised trials. Early Breast Cancer Trialists Collaborative Group. Lancet 2005; 366:2087.

9.    Wo, J, Taghian, A. Radiotherapy in setting of collagen vascular disease. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2007; 69:1347.

10.    Santiago, RJ, Harris, EE, Qin, L, et al. Similar long-term results of breast-conservation treatment for Stage I and II invasive lobular carcinoma compared with invasive ductal carcinoma of the breast. Cancer 2005; 103:2447.

11.    Vinh-Hung, V, Verschraegen, C. Breast-conserving surgery with or without radiotherapy: pooled-analysis for risks of ipsilateral breast tumor recurrence and mortality. J Natl Cancer Inst 2004; 96:115.

12.    Hughes, KS, Schnaper, LA, Berry, D, et al. Lumpectomy plus tamoxifen with or without irradiation in women 70 years of age or older with early breast cancer. N Engl J Med 2004; 351:971.

13.    Vicini, FA, Baglan, KL, Kestin, LL, et al. Accelerated treatment of breast cancer. J Clin Oncol 2001; 19:1993.

14.    Whelan, T, MacKenzie, R, Julian, J, et al. Randomized trial of breast irradiation schedules after lumpectomy for women with lymph node-negative breast cancer. J Natl Cancer Inst 2002; 94:1143.

15.    Whelan, T, Pignol, JP, Julian, J, et al. Long-term results of a ranedomized trial of accelerated hypofractionated whole breast irradiation following breast conserving surgery (abstract). Data presented at the 30th annual San Antonio Breast Cancer Symposium, San Antonio, TX, December 13th, 2007. (Abstract available online at www.abstracts2view.com/sabcs/, accessed January 3, 2008).

16.    Harris, JR, Halpin-Murphy, P, McNeese, M, et al. Consensus statement on postmastectomy radiation therapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1999; 44:989.

17.    Fitzgibbons, PL, Page, DL, Weaver, D, et al. Prognostic factors in breast cancer. College of American Pathologists Consensus Statement 1999. Arch Pathol Lab Med 2000; 124:966.

18.    Mansel, RE, Fallowfield, L, Kissin, M, et al. Randomized multicenter trial of sentinel node biopsy versus standard axillary treatment in operable breast cancer: the ALMANAC Trial. J Natl Cancer Inst 2006; 98:599.

19.    Lyman, GH, Giuliano, AE, Somerfield, MR, et al. American Society of Clinical Oncology Guideline Recommendations for Sentinel Lymph Node Biopsy in Early-Stage Breast Cancer. J Clin Oncol 2005; 23:7703.

20.    Schwartz, GF, Giuliano, AE, Veronesi, U. Proceedings of the consensus conference on the role of sentinel lymph node biopsy in carcinoma of the breast, April 19-22, 2001, Philadelphia, Pennsylvania. Cancer 2002; 94:2542.

21.    Cantin, J, Scarth, H, Levine, M, Hugi, M. Clinical practice guidelines for the care and treatment of breast cancer: 13. Sentinel lymph node biopsy. CMAJ 2001; 165:166.

22.    Guidelines from the American Society of Breast Surgeons available online at www.breastsurgeons.org/officialstmts/sentinel.shtml (accessed September 13, 2005).

23.    Effects of chemotherapy and hormonal therapy for early breast cancer on recurrence and 15-year survival: an overview of the randomised trials. Lancet 2005; 365:1687.

24.    Baum, M, Buzdar, A, Cuzick, J, et al. Anastrozole alone or in combination with tamoxifen versus tamoxifen alone for adjuvant treatment of postmenopausal women with early-stage breast cancer: results of the ATAC (Arimidex, Tamoxifen Alone or in Combination) trial efficacy and safety update analyses. Cancer 2003; 98:1802.

25.    Thurlimann, B, Keshaviah, A, Coates, AS, et al. A comparison of letrozole and tamoxifen in postmenopausal women with early breast cancer. N Engl J Med 2005; 353:2747.

26.    Winer, EP, Hudis, C, Burstein, HJ, et al. American society of clinical oncology technology assessment on the use of aromatase inhibitors as adjuvant therapy for postmenopausal women with hormone receptor-positive breast cancer: status report 2004. J Clin Oncol 2005; 23:619.

27.    Enrollment information available at www.cancer.gov/clinicaltrials) (accessed May 25, 2005).

28.    Goldhirsch, A, Ingle, JN, Gelber, RD, et al. Thresholds for therapies: highlights of the St Gallen International Expert Consensus on the primary therapy of early breast cancer 2009. Ann Oncol 2009; 20:1319.

29.    Albain, K, Green, S, Ravdin, P, et al. Overall survival after cyclophosphamide, adriamycin, 5FU and tamoxifen is superior to tamoxifen alone in postmenopausal, receptor (+), node (+) breast cancer: New findings from phase III Southwest Oncology Group Intergroup trial S8814 (INT-0100) (abstract). Proc Am Soc Clin Oncol 2001; 20:24a.

30.    Schwartz, GF, Solin, LJ, Olivotto, IA, et al. Consensus Conference on the Treatment of In Situ Ductal Carcinoma of the Breast, April 22-25, 1999. Cancer 2000; 88:946.

31.    Fisher, B, Dignam, J, Wolmark, N, et al. Tamoxifen in treatment of intraductal breast cancer: National Surgical Adjuvant Breast and Bowel Project B-24 randomised controlled trial. Lancet 1999; 353:1993.

32.    Houghton, J, George, WD, Cuzick, J, et al. Radiotherapy and tamoxifen in women with completely excised ductal carcinoma in situ of the breast in the UK, Australia, and New Zealand: randomised controlled trial. Lancet 2003; 362:95