ΜΕΛΑΝΩΜΑ
Ο καρκίνος που αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα, λέγεται μελάνωμα. Το μελάνωμα είναι μια πάρα πολύ σοβαρή νόσος γιατί δίνει εύκολα μεταστάσεις σε άλλα όργανα του σώματος, μέσω του λεμφικού συστήματος. Τα καρκινικά κύτταρα, αποσπώνται από τον πρωτοπαθή όγκο και δια μέσου της λέμφου, φτάνουν στους λεμφαδένες. Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος.
Ξέρουμε ότι η υπεριώδης (UV) ακτινοβολία του ήλιου είναι ένας παράγοντας κινδύνου που αυξάνει την πιθανότητα προσβολής από μελάνωμα. Οι άνθρωποι με κόκκινα ή ξανθά μαλλιά, μπλε μάτια και γενικά ανοιχτόχρωμοι, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν μελάνωμα. Οι μαύροι λιγότερο συχνά εμφανίζουν τη νόσο, προφανώς γιατί έχουν περισσότερη μελανίνη στο δέρμα τους που τους προστατεύει. Ο κίνδυνος ανάπτυξης μελανώματος είναι μεγαλύτερος σε ανθρώπους με δυσπλαστικούς σπίλους ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος ή σε αυτούς με μεγάλους σπίλους. Ρόλο παίζει επίσης και το μέρος όπου ένα άτομο ζει. Σε περιοχές με αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία, ο κίνδυνος αυξάνεται.
Όταν υπάρχουν τα κατωτέρω συνιστούν αυξημένους παράγοντες για εμφάνιση μελανώματος:
ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό κακοήθους μελανώματος
ανοιχτόχρωμο δέρμα
τάση για ηλιακό έγκαυμα
ιστορικό σοβαρού ηλιακού εγκαύματος
πολλοί σπίλοι
παρουσία δυσπλαστικών σπίλων
πολλές εφηλίδες
Άτομα με δύο προδιαθεσικούς παράγοντες διαθέτουν τριπλάσιο ή τετραπλάσιο κίνδυνο νόσησης κατά τη διάρκεια της ζωής τους σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό ενώ τρεις ή περισσότεροι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 20 φορές.
Επειδή το μελάνωμα μπορεί να δώσει μεταστάσεις, η έγκαιρη διάγνωση από τον δερματολόγο, έχει μεγάλη σημασία. Η βιοψία είναι αυτή που θα θέσει την οριστική διάγνωση. Ο όγκος αφαιρείται και εξετάζεται κάτω από το μικροσκόπιο από ένα παθολογοανατόμο. Το επόμενο βήμα είναι να καθοριστεί η έκταση ή το στάδιο του όγκου και αυτό γίνεται με τη μέτρηση του πάχους του, το βάθος στο οποίο έχει φτάσει στο δέρμα και ανάλογα με το εάν υπάρχουν μεταστάσεις στους παρακείμενους λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα του σώματος. Όταν καθοριστεί το στάδιο, τότε σχεδιάζεται ανάλογα και η θεραπεία, λαμβάνοντας επί πλέον υπ' όψιν και την ηλικία και τη γενική υγεία του ασθενή.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κανόνας στην ιατρική κι αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το μελάνωμα: Όσο πιο έγκαιρα διαγιγνώσκεται, τόσο πιθανότερη είναι η πλήρης ίαση. Θα πρέπει τακτικά να εξετάζετε το δέρμα σας και οποιαδήποτε αλλαγή σε σπίλο ή εμφάνιση καινούριου θα πρέπει να σας οδηγεί στο δερματολόγο σας. Ειδικότερα αυτοί που ήδη έχουν ιστορικό μελανώματος, θα πρέπει τακτικά (ανά 3 - 6 μήνες) να εξετάζονται για τη πιθανότητα υποτροπής.
Σε μερικές οικογένειες, τα μέλη έχουν μια ορισμένη κατηγορία σπίλων που λέγονται δυσπλαστικοί σπίλοι. Αυτοί εξαλλάσσονται πιο συχνά σε μελανώματα. Βρίσκονται σε μεγάλους αριθμούς (>50) και μερικοί έχουν διάμετρο >0,5 εκατοστό.
Το 30 % περίπου των μελανωμάτων αναπτύσσεται σε προϋπάρχοντες σπίλους και το 70 % πάνω σε υγιές δέρμα.
Υπάρχει ένας μνημοτεχνικός κανόνας που μας βοηθά νε εντοπίσουμε ύποπτες βλάβες. Ο κανόνας αυτός ονομάζεται ABCD από τα αρχικά των Αγγλικών λέξεων Assymetry, Border irregularity, Color variegagion, Diameter, Evolution
A= Αsymetry ( Ασυμετρία ): το ένα ημιμόριο της βλάβης δεν μοιάζει με το άλλο
B= Border irregularity ( Ακανόνιστα όρια ): τα όρια της βλάβης είναι οδοντωτά
C= Color variegation ( διαφορά στο χρώμα): η βλάβη παρουσιάζει μίγμα χρωμάτων
D= Diameter ( διάμετρος): διάμετρος πάνω από 6 mm
E= Evolution: Εξέλιξη ( η όψη έχει αλλάξει πρόσφατα)
Τα κακοήθη μελανώματα διακρίνονται στις εξής μορφές :
1)Επιφανειακά επεκτεινόμενο μελάνωμα
Ο τύπος αυτός του μελανώματος αρχίζει σαν μια υπερχρωματική κηλίδα η οποία εν συνεχεία μετατρέπεται σε ψηλαφητή βλατίδα. Επεκτείνεται πλάγια και οριζόντια και έχει ανώμαλο περίγραμμα. Το χρώμα του ποικίλλει από διάφορες αποχρώσεις του καφέ , μελανό ή έντονα ερυθρό. Η πρόγνωση θεωρείται εξαιρετική στη διάρκεια της οριζόντιας ανάπτυξης αλλά επιδεινώνεται καθώς η βλάβη αυξάνει. Το επιφανειακώς επεκτεινόμενο μελάνωμα προσβάλλει νεαρά άτομα και άτομα μέσης ηλικίας και είναι συχνότερο στις γυναίκες .
2)Οζώδες κακόηθες μελάνωμα
Το οζώδες κακόηθες μελάνωμα είναι η επιθετικότερη κλινική ποικιλία του μελανώματος. Αποτελεί το 15-30 % του συνολικού αριθμού των μελανωμάτων. Εμφανίζεται στην ηλικία των 50-60 ετών και προσβάλλει σε διπλάσιο αριθμό τους άνδρες απ ότι τις γυναίκες. Η βλάβη παρουσιάζεται υπό τη μορφή διηθημένου οζιδίου που έχει χρώμα καφέ σκούρο ή έντονα μαύρο. Το επηρμένο ογκίδιο τελικά εξελκώνεται και αιμορραγεί. Οι πιο συνηθισμένες εντοπίσεις είναι το κεφάλι, ο λαιμός και ο θώρακας.
3)Αμελανωτικό μελάνωμα
Χαρακτηρίζεται από αχρωματικό σκληρό ογκίδιο το οποίο συχνά ελκώνεται
4)Κακόηθες μελάνωμα αναπτυσσόμενο σε κακοήθη φακή
Εμφανίζεται στο πρόσωπο ,συνήθως στις παρειές , στο μέτωπο, στη μύτη, σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Εμφανίζεται σαν μια επίπεδη μελαγχρωματική βλάβη, η οποία αυξάνεται βαθμιαία.. Τα χρώματα ποικίλλουν μέσα στη βλάβη από φαιό μέχρι μελανόφαιο ενώ μερικές φορές εμφανίζονται και στίγματα ερυθρού, κυανού, γκρίζου ή λευκού χρώματος. Τα όρια είναι ανώμαλα. Αργότερα όταν συμβεί διείσδυση από τη βασική μεμβράνη στο χόριο ένα τμήμα της βλάβης αθξάνει και αποκτά οζώδη μορφή. Τότε ονομάζεται κακόηθες μελάνωμα τύπου κακοήθους φακής.
5)Κακόηθες μελάνωμα των άκρων
Το μελάνωμα των άκρων είναι μια ειδική μορφή δερματικού μελανώματος που αναπτύσσεται στις παλάμες και τα πέλματα ή στη κοίτη των νυχιών , των χεριών και των ποδιών. Αποτελεί περίπου το 7 % των περιπτώσεων μελανώματος. Είναι συχνότερο στους άνδρες και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Εμφανίζεται και εξελίσσεται για διάστημα αρκετών ετών.
Στην απάντηση της βιοψίας πρέπει να αναφέρονται η διάγνωση, η ανατομική θέση, το επίπεδο της βλάβης κατά Breslow και αν τα όρια της βλάβης είναι διηθημένα από καρκινικά κύτταρα.
Στην ιστολογική εικόνα τα κύτταρα του μελανώματος φαίνονται πολύμορφα όσον αφορά το μέγεθος, το σχήμα και τους πυρήνες που παρουσιάζουν άφθονες μιτώσεις. Τα νεοπλασματικά κύτταρα πολλές φορές αθροίζονται και σχηματίζουν ενδοεπιδεμιδικές φωλιές και συχνά συνυπάρχει φλεγμονώδης κυτταρική διήθηση.
ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ
Ανάλογα με το επίπεδο όπου φθάνει η μελανινοκυτταρική διήθηση τα μελανώματα ταξινομούνται κατά Clark σε 5 στάδια:
Στάδιο Ι: τα κακοήθη μελανινοκύτταρα δεν έχουν διηθήσει τη βασική στιβάδα και ο όγκος είναι ενδοεπιδερμιδικός
Στάδιο ΙΙ: ο όγκος διηθεί το θηλώδες χόριο
Στάδιο ΙΙΙ: τα κακοήθη μελανινοκύτταρα φθάνουν στο δικτυωτό τμήμα του χορίου
Στάδιο IV: τα κακοήθη κύτταρα διηθούν ολόκληρο το δικτυωτό τμήμα του χορίου
Στάδιο V: ο όγκος διηθεί τον υποδόριο λιπώδη ιστό
Στάδια κατά Breslow
Το πάχος της βλάβης μετριέται μικροσκοπικά σε mm από την κοκκώδη στιβάδα της επιδερμίδας μέχρι το ακρότατο σημείο διήθησης του όγκου. Διακρίνονται τα εξής εύρη παχών : < 0,75 χιλ, 076-1,50 χιλ, 1-51-3,99 χιλ, και πάνω από 4 χιλ. Στα μελανώματα που είναι κάτω από 0,75 χιλ το προσδόκιμο της πενταετούς επιβίωσης αγγίζει το 100 %.
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ θα πρέπει να γίνεται από
• Σπιλοκυτταρικούς σπίλους
• Νεανικό καλόηθες μελάνωμα
• Μελαγχρωματικό βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
• Πυογόνο κοκκίωμα
Όσο μικρότερο είναι το πάχος του μελανώματος τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Η πρόγνωση είναι καλύτερη στις γυναίκες και στους ασθενείς μικρής ηλικίας. Τα μελανώματα που εντοπίζονται στα άκρα έχουν καλύτερη πρόγνωση από τα μελανώματα που εντοπίζονται στον κορμό , κεφαλή, ή το τράχηλο.
Πριν αρχίσει ή θεραπεία του μελανώματος πρέπει οπωσδήποτε να γίνει ακριβής σταδιοποίηση του μελανώματος.
Οι περισσότεροι ασθενείς αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Το μελάνωμα και ένα μέρος υγιούς δέρματος γύρω από αυτό, αφαιρούνται. Μερικές φορές τοποθετείται και ένα μόσχευμα. Αν και οι γιατροί προσπαθούν να κάνουν όσο το δυνατό καλύτερη δουλειά, η χειρουργική αφαίρεση προκαλεί μερικές φορές την εμφάνιση ουλών.
Σε ασθενείς με μελάνωμα που έχει φτάσει σε βάθος ή έχει εξαπλωθεί, υπάρχει ο κίνδυνος της υποτροπής παρ' όλη την αφαίρεση. Τότε, μπορεί να γίνει και η λεγόμενη υποστηρικτική θεραπεία με χημειοθεραπεία (αντικαρκινικά φάρμακα).
Επειδή τα υπάρχοντα σήμερα φάρμακα δεν είναι πολύ δραστικά σε περιπτώσεις προχωρημένης νόσου, γίνονται συνεχώς έρευνες και μελετώνται νέες θεραπείες.
Επίσης γίνεται ενίσχυση του αμυντικού συστήματος του οργανισμού ώστε να "πολεμήσει" τη νόσο πιο αποτελεσματικά με ουσίες όπως η ιντερλευκίνη-2 και η ιντερφερόνη.
Μερικές φορές θα χρειαστούν και ακτινοβολίες με τις οποίες, υψηλής ισχύος ακτίνες x καταστρέφουν τη ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να αυξάνονται και να πολλαπλασιάζονται.
Ειδικότερα για όγκους που έχουν πάχος <0,75 χιλ συνιστάται
χειρουργική αφαίρεση με όρια από 0,5 χιλ έως 1 χιλ.
Για όγκους πάχους 0,76-1,50 χιλ συνιστάται αφαίρεση του όγκου με όρια που κυμαίνονται από 1 εκατοστό έως 3 εκατοστά.
Για όγκους πάχους 1,51- 4 χιλ συνιστάται ευρεία αφαίρεση του όγκου με λεμφαδενικό εκλεκτικό καθαρισμό.
Για όγκους πάνω από 4 χιλιοστά συνιστάται ευρεία χειρουργική αφαίρεση και εκλεκτικός λεμφαδενικός καθαρισμός αν και ο λεμφαδενικός καθαρισμός δεν προσφέρει παρά μόνο οριακή αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.
• Η μικροχειρουργική κατά ΜΟΗS χρησιμοποείται κυρίως στο πρόσωπο ενώ η κρυοχειρουργική χρησιμοποιείται σε βλάβες κακοήθους φακής σε ηλικιωμένα κυρίως άτομα.
• Η χειρουργική αφαίρεση για τις μεταστατικές βλάβες είναι αποτελεσματική για την ανακούφιση του ασθενούς σε μερικές μεμονωμένες εγχειρήσιμες μεταστάσεις.
• Η χημειοθεραπεία με δακαρβαζίνη (DTIC) θεωρείται ως το πιο αποτελεσματικό φάρμακο. Συνδυασμός χημειοθεραπευτικών παραγόντων είναι συνήθης αλλά τα θεραπευτικό πλεονέκτημα αμφισβητείται.
• Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μεγάλες βλάβες κακοήθους φακής σε ηλικιωμένα άτομα ή για σε τοπικές μεταστάσεις για την ανακούφιση από τα συμπτώματα.
• Η κρυοχειρουργική χρησιμοποιείται στη θεραπεία δευτερογενών δερματικών μεταστάσεων.
Επειδή οι ασθενείς με μελάνωμα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κι άλλου μελανώματος, θα πρέπει να εξετάζονται τακτικά από τον γιατρό τους. Οι πάσχοντες από μελάνωμα θα πρέπει να παρακολουθούνται από το δερματολόγο, το χειρουργό και τον ογκολόγο. Η παρακολούθηση γίνεται σε μακροχρόνια βάση για να ανιχνευθούν έγκαιρα τυχόν υποτροπές ή εμφάνιση νέων βλαβών. Θα πρέπει να γίνεται χαρτογράφηση όλων των άτυπων σπίλων.
Οι ασθενείς θα πρέπει να εκπαιδεύονται ώστε να εντοπίζουν τυχόν ύποπτες βλάβες , να αυτοεξετάζονται και να αποφεύγουν την έκθεση στη υπεριώδη ακτινοβολία.
Πρόληψη
Αν κανείς εξετάσει προσεκτικά τους προδιαθεσικούς παράγοντες, θα διαπιστώσει ότι ο μόνος τροποποιήσιμος είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Έτσι, για να προστατευθείτε από την ηλιακή ακτινοβολία:
• Αποφύγετε την παρατεταμένη έκθεση στη παραλία, ειδικά τις ώρες που η ηλιακή ακτινοβολία είναι ισχυρότερη (12 μέχρι τις 3 το μεσημέρι)
• Φοράτε ποιοτικά γυαλιά ηλίου και καπέλο
• Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με δείκτη προστασίας SPF τουλάχιστον 15
• Εφαρμόστε το αντηλιακό κάθε δύο ώρες
• Κρατάτε το μικρό παιδάκι πάντοτε κάτω από ομπρέλα στην παραλία και φοράτε του ένα βαμβακερό φανελάκι και καπελάκι με μεγάλο γείσο.
• Μην υποτιμάτε τα εγκαύματα. Αν το δέρμα φαίνεται ερεθισμένο χρησιμοποιήστε την ειδική κρέμα.
Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε καλά το σώμα σας ώστε να είστε σε θέση να εντοπίζετε οποιαδήποτε αλλαγή στο δέρμα.
Ειδικά ως προς τους σπίλους, προσέξετε τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
• Μέγεθος: Αυξάνει.
• Περίγραμμα: Γίνεται ακανόνιστο - οδοντωτό
• Χρώμα: Γίνεται περισσότερο σκούρο, αποκτάει αποχρώσεις του καφέ, μαύρου ή
ροζ
• Έπαρση: Παχύτερος και οζώδης
• Επιφάνεια: Χάνονται οι δερματικές γραμμές
• Περιβάλλον δέρμα: Εμφανίζει δορυφόρα οζίδια από διασπορά του όγκου
• Συμπτώματα: εκκρίσεις, αιμορραγία, κνησμός
Οι συνηθισμένες μας ελιές πολύ σπάνια μπορεί να γίνουν κακοήθεις. Αυτό μπορεί να συμβεί αν τις βλέπει πολύ ο ήλιος, αν έχουν μεγάλο μέγεθος, αν τις τραυματίζουμε, τακτικά με τα νύχια, με ρούχα ή ξυράφια, αλλά και αν απλά είναι γραμμένο στα γονίδιά τους.
Πρέπει να αφαιρούνται μόνο όσες ελιές έχουν μέγεθος μεγαλύτερο από 1 εκατοστό ή έχουν χρώμα πολύ σκούρο ή μαύρες κηλίδες ή βρίσκονται σε περιοχές του σώματος που τις βλέπει πολύ ο ήλιος ή άλλαξαν πρόσφατα χρώμα ή μεγάλωσαν απότομα ή έχουν τραυματισθεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Είναι μεγάλο λάθος αυτό που λέει ο κόσμος «μην πειράζεις την ελιά σου γιατί μπορεί να γίνει καρκίνος». Ο σπίλος που αφαιρέθηκε ολόκληρος και δεν είχε κακοήθεια, δεν μπορεί ποτέ να ξαναγεννηθεί, ούτε βέβαια και να γίνει ποτέ κακοήθης. Πώς να γίνει καρκίνος αφού δεν υπάρχει πια; Αυτό που λέει ο κόσμος, ξεκίνησε από κάποιους που είχαν για πολλά χρόνια μια ελιά, χωρίς να κάνουν τίποτα. Ακόμα κι όταν άρχισε να μεγαλώνει και να αλλάζει χρώμα, πάλι δεν έκαναν τίποτα. Τελικά πήγαν στο γιατρό όταν η ελιά είχε ήδη γίνει προχωρημένο μελάνωμα και τότε βέβαια ήταν πλέον αργά. Το μελάνωμα είχε ήδη δώσει μεταστάσεις.
Η δερματοσκόπηση είναι μια ειδική απεικονιστική μέθοδος που αφορά τους σπίλους. Γίνεται με την βοήθεια ενός ειδικού εργαλείου που ονομάζεται δερματοσκόπιο, το οποίο επιτρέπει την μεγένθυνση της εικόνας του σπίλου, την λεπτομερή εξέταση των επιμέρους χαρακτηριστικών του και την τελική αξιολόγηση του με βάση τα δερματοσκοπικά κριτήρια.Με την βοήθεια φωτογραφικής μηχανής και ειδικού λογισμικού σε ηλεκρονικό υπολογιστή γίνεται καταγραφή όλων των σπίλων, λεπτομερής εξέταση των υπόπτων για κακοήθεια και αποθήκευση της δερματοσκοπικής τους εικόνας, ώστε να είναι δυνατή η παρακολούθηση τους. Η εξέταση αυτή ονομάζεται χαρτογράφηση και πρέπει να γίνεται μία φορά το χρόνο, εκτός αν κριθεί απαραίτητη η επανεξέταση κάποιου σπίλου σε συντομότερο χρονικό διάστημα.
Οι ειδικοί τονίζουν πως ενώ το μελάνωμα δύσκολα αντιμετωπίζεται όταν είναι μεταστατικό, στα αρχικά του στάδια η αντιμετώπιση είναι πολύ καλύτερη. Γι’ αυτό και πρέπει να ελέγχουμε τακτικά τις ελιές στο σώμα μας και γενικότερα το δέρμα μας, ώστε να αντιληφθούμε εγκαίρως οποιαδήποτε αλλαγή και να πάμε αμέσως στον γιατρό. Απαραίτητο είναι ακόμα να αποφεύγουμε την υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία – όχι μόνο του ηλίου αλλά και των σολάριουμ – καθώς η υπερέκθεση αυτή αποτελεί κύρια αιτία μελανώματος.
Το κακόηθες μελάνωμα αποτελεί λιγότερο από το 5% των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος, αλλά ευθύνεται για το 79% των θανάτων από δερματικό καρκίνο, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS). Η μέση ηλικία των ασθενών είναι 45-55 ετών, αν και το 25% των κρουσμάτων καταγράφεται σε άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών. Στην πραγματικότητα, αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 20-35 ετών και την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 25-30 ετών. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως 400 άνθρωποι μαθαίνουν κάθε χρόνο ότι έχουν μελάνωμα.
Μονάδες και Ιατρεία Μελανώματος
Εξειδικευμένα Ιατρεία και Μονάδες Μελανώματος και Σπίλων υπάρχουν σε ορισμένα νοσοκομεία της Αθήνας (πανεπιστημιακά και ΕΣΥ), όπως στο Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», στο «Αττικόν», στο Νοοσκομείο ΙΚΑ «Γ. Γεννηματάς», στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης κ.α. Η αντιμετώπιση του μελανώματος απαιτεί τη συνδρομή πολλών ειδικοτήτων, όπως δερματολόγου, χειρουργού και ογκολόγου.
Δυο νέα καινοτόμα φάρμακα οδήγησαν σε παράταση επιβίωσης ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα. Το vemurafenib, στοχεύει τη γονιδιακή μετάλλαξη V600Ε ΒRΑF στο μελάνωμα. που βρίσκεται σε περίπου μισά από τα μελανώματα.
Οι νέες έρευνες παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο ογκολογίας στο Σικάγο και δημοσιεύονται στη διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού ‘New England Journal of Medicine.’
Το πειραματικό φάρμακο, vemurafenib, στοχεύει σε συγκεκριμένη γονιδιακή μετάλλαξη αποτελώντας την πρώτη στοχευμένη θεραπεία για τη νόσο. Το φάρμακο ήρθε στο προσκήνιο όταν ποσοστό 70% όσων έφεραν τη μετάλλαξη ανταποκρίθηκαν σε αυτό σε αρχική δοκιμή για την ασφάλειά του.
Η νέα έρευνα, με επικεφαλής τον Dr. Paul Chapman από το Memorial Sloan-Kettering Cancer Center στη Νέα Υόρκη, ήταν η κύρια για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα και πραγματοποιήθηκε σε 675 ασθενείς οι οποίοι είχαν μη εγχειρήσιμο προχωρημένο μελάνωμα και έφεραν τη γονιδιακή μετάλλαξη, Έλαβαν χάπια vemurafenib, 2 φορές την ημέρα, ή ενδοφλεβίως κάθε 3 εβδομάδες το φάρμακο dacarbazine. Έξι μήνες αργότερα, 84% των ανθρώπων που λάμβαναν vemurafenib ήταν εν ζωή έναντι 64% των υπόλοιπων. Λιγότερο από το 10% εμφάνισε σοβαρές παρενέργειες, κυρίως εξανθήματα, πόνο στις αρθρώσεις, κούραση, διάρροια και απώλεια μαλλιών. Περίπου το 20 έως 30% των ασθενών παρουσίασε μια λιγότερο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος. Περισσότερο από το ένα τρίτο χρειάστηκε προσαρμογή της δόσης λόγω παρενεργειών. Θα γίνεται τεστ γονιδιακής μετάλλαξης
Το δεύτερο φάρμακο που παρατείνει τη ζωή των ασθενών με προχωρημένο μελάνωμα ενέκριναν οι αρμόδιες υγειονομικές Αρχές των ΗΠΑ.
Η Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ έδωσε το πράσινο φως για να αρχίσει η χορήγηση του φαρμάκου σε ασθενείς με ανεγχείρητο ή μεταστατικό μελάνωμα, οι οποίοι είτε δεν έχουν ακόμα αρχίσει θεραπεία με άλλα φάρμακα είτε δεν έχουν ανταποκριθεί σε άλλα φάρμακα.
Το νέο φάρμακο λέγεται Yervoy, περιέχει την δραστική ουσία ιπιλιμουμάμπη (ipilimumab), χορηγείται ενδοφλεβίως και σε μελέτες φάνηκε να παρατείνει τη ζωή των ασθενών κατά 4 μήνες κατά μέσον όρο.. Το φάρμακο χορηγείται με 90λεπτη έγχυση κάθε τρεις εβδομάδες. Συνολικά γίνονται τέσσερις δόσεις. Αποτελεί ανασυνδυασμένο, ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα που επιτίθεται στο CTLA-4 – ένα μόριο που δρα στο ανοσοποιητικό σύστημα και το βοηθάει να ενεργοποιηθεί και να επιτεθεί στους καρκινικούς όγκους.
Στις συνήθεις ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου συμπεριλαμβάνονται κόπωση, διάρροια, δερματικό εξάνθημα και φλεγμονή εντέρου. Στο 13% των ασθενών στους οποίους δοκιμάστηκε εκδήλωσαν «σοβαρές έως πολύ σοβαρές» ανοσολογικές αντιδράσεις, όπως η εντεροκολίτιδα, η ηπατίτιδα και η δερματίτιδα.Σύμφωνα με την FDA, τα σοβαρά περιστατικά αντιμετωπίστηκαν με διακοπή της χορήγησης του φαρμάκου και με στεροειδή, αλλά δεν ανταποκρίθηκαν όλοι οι ασθενείς.
MD, PhD ΜΑΛΛΙΟΥ ΣΑΒΒΟΥΛΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ – ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
Γενικός Γραμματέας Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
PREDICT
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Paek SC, et al. (2008). Cutaneous melanoma. In K Wolff et al., eds., Fitzpatrick's Dermatology in General Medicine, 7th ed., vol. 1, pp. 1134–1157. New York: McGraw-Hill Medical.
- American Cancer Society (2010). Cancer Facts and Figures 2010. Atlanta: American Cancer Society.
- International Agency for Research on Cancer Working Group on Artificial Ultraviolet Light and Skin Cancer (2006). The association of use of sunbeds with cutaneous melanoma and other skin cancers: A systematic review. International Journal of Cancer, 120: 116–1122.
- Busam KJ, et al. (2005). Melanoma diagnosis by confocal microscopy: Promise and pitfalls. Journal of Investigative Dermatology, 125(3): vii–xi.
- Halpern AC, Myskowski PL (2009). Malignant cutaneous tumors. In EG Nabel, ed., ACP Medicine, section 2, chap. 10. Hamilton, ON: BC Decker.
- Larkin J, Gore M (2008). Malignant melanoma (metastatic), search date September 2007. Online version of BMJ Clinical Evidence: http://www.clincalevidence.com.
- Markowitz O, Rigel DS (2010). Malignant melanoma. In MG Lebwohl et al., eds., Treatment of Skin Disease: Comprehensive Therapeutic Strategies, pp. 424–428. Edinburgh: Saunders Elsevier.
- Marsden JR, et al. (2010). Revised U.K. Guidelines for the management of cutaneous melanoma 2010. British Journal of Dermatology, 163(2): 238–256.
- National Cancer Institute (2010). Melanoma PDQ: Treatment – Patient Version.
- National Cancer Institute (2010). Skin Cancer PDQ: Prevention – Health Professional Version.
- National Cancer Institute (2010). Skin Cancer PDQ: Prevention – Patient Version.
- National Comprehensive Cancer Network (2010). Melanoma. Clinical Practice Guidelines in Oncology, version 2.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου