Πολύμορφο Γλοιοβλάστωμα (Glioblastoma Multiforme - GBM)

MRI γλοιοβλαστώματος. Είναι εμφανής στην στεφανιαία τομή η κήλη από τη μετατόπιση της μέσης γραμμής 

Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (Glioblastoma multiforme - GBM) είναι ο πιο κοινός και πιο επιθετικός τύπος πρωτογενούς εγκεφαλικού όγκου στους ανθρώπους, εμπλέκοντας νευρογλοιακά κύτταρα και αποτελώντας το 52% όλων των περιπτώσεων παρεγχυματικών εγκεφαλικών όγκων και το 20% όλων των ενδοκρανιακών όγκων. Παρόλο που αποτελεί την επικρατούσα μορφή πρωτογενούς εγκεφαλικού όγκου, το Π.Γ. είναι σπάνιο κι εμφανίζεται μόλις σε 2-3 περιπτώσεις ανά 100.000 ανθρώπους στην Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Σύμφωνα με την ταξινόμηση των όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο καθιερωμένος όρος γι' αυτό τον εγκεφαλικό όγκο είναι "γλοιοβλάστωμα", ενώ εμφανίζει δύο μορφές: γιγαντοκυτταρικό γλοιοβλάστωμα και γλοιοσάρκωμα. Τα γλοιοβλαστώματα είναι επίσης συχνοί εγκεφαλικοί όγκοι σε σκύλους και η έρευνα συνεχίζεται, ώστε να χρησιμοποιηθεί αυτό ως μοντέλο για την ανάπτυξη θεραπειών σε ανθρώπους.

Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα ανήκει στην κατηγορία των πρωτογενών όγκων του εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι αναπτύσσεται από κύτταρα του βρίσκονται στον εγκέφαλο και δεν είναι αποτέλεσμα μετάστασης στον εγκέφαλο άλλων καρκίνων από διαφορετικές περιοχές του σώματος. Οι πρωτογενείς όγκοι του εγκεφάλου είναι σπανιότεροι από τις μεταστάσεις άλλων καρκίνων στον εγκέφαλο.  

Έχουν περιγραφεί 120 διαφορετικοί τύποι όγκων που εμφανίζονται στον εγκέφαλο. Οι πρωτογενείς όγκοι του εγκεφάλου προσβάλλουν περίπου 14 σε κάθε 100.000 ανθρώπους κάθε χρόνο. Σε 7 περιπτώσεις ανά 100.000 είναι κακοήθεις όγκοι. Η συχνότερη μορφή πρωτογενούς όγκου του εγκεφάλου είναι το γλοίωμα (49%) και ακολουθεί το μηνιγγίωμα (30%).

Οι πρωτογενείς όγκοι εγκεφάλου μπορούν να εκδηλωθούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Ωστόσο η συχνότητα τους είναι μεγαλύτερη σε παιδιά ηλικίας 3 έως 12 ετών και σε ενήλικες 40 έως 70 ετών. Εμφανίζονται κάθε χρόνο 4 νέα περιστατικά κακοηθών πρωτογενών όγκων του εγκεφάλου για κάθε 100.000 παιδιά και έφηβους.

Μεταξύ των πρωτογενών καρκίνων του εγκεφάλου η μεγαλύτερη ομάδα είναι τα γλοιώματα. Στα γλοιώματα περιλαμβάνονται:

1. Τα αστροκύτωμα που μπορεί να παρουσιαστεί οπουδήποτε στο κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό
    
2. Τα επενδύμωμα που αναπτύσσεται από τα κύτταρα που επικαλύπτουν τις κοιλότητες των κοιλιών του εγκεφάλου
    
3. Τα ολιγοδενδρογλοίωμα που είναι σπάνιο και εμφανίζεται συνήθως στα εγκεφαλικά ημισφαίρια

Τα αστροκυτώματα χωρίζονται σε 4 κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό κακοήθειας τους.

1. Τα αστροκυτώματα βαθμού 1 και 2 που είναι τα λιγότερο κακοήθη
    
2. Το αναπλαστικό αστροκύτωμα (γλοίωμα τρίτου βαθμού)
    
3. Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (γλοίωμα τετάρτου βαθμού) που είναι η πλέον κακοήθης και συχνότερη μορφή αστροκυτώματος

Άλλοι τύποι καρκίνου του εγκεφάλου είναι το μυελοβλάστωμα, οι όγκοι γεννητικών κυττάρων του κεντρικού νευρικού συστήματος, το σβάννωμα (νευρειλήμμωμα) και το επιφυσίωμα (όγκος της επίφυσης). Το μυελοβλάστωμα εμφανίζεται κυρίως στην παρεγκεφαλίδα. Είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου στον εγκέφαλο στα παιδιά και στους έφηβους.

Γλοιοβλάστωμα Πολύμορφο Κατάταξη σύμφωνα με την ICD-10

C71 Κακοήθη νεοπλάσματα του εγκεφάλου C71.0 Εγκεφάλου εκτός από λοβούς και κοιλίες C71.1 Μετωπιαίος λοβός C71.2 Κροταφικός λοβός C71.3 Βρεγματικό λοβός C71.4 Ινιακός C71.5 Κοιλίες C71.6 Παρεγκεφαλίδα C71.7 Εγκεφαλικού στελέχους C71.8 Εγκέφαλος C71.9 Εγκέφαλος απροσδιόριστο

Σημεία και Συμπτώματα

Παρόλο που στα κοινά συμπτώματα της ασθένειας περιλαμβάνονται επιληπτικές κρίσεις, ναυτίες και έμετοι, πονοκέφαλοι και ημιπάρεση και πάρεση, κυριότερο σύμπτωμα αποτελεί μια προοδευτική αλλοίωση της μνήμης, της προσωπικότητας ή νευρολογικές επιπλοκές, λόγω της εμπλοκής των κροταφικών και μετωπιαίων λοβών. Το είδος των εμφανιζομένων συμπτωμάτων εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τη θέση του όγκου και λιγότερο από τα παθολογικά χαρακτηριστικά του. Ο όγκος μπορεί να αρχίσει την εμφάνιση συμπτωμάτων γρήγορα, αλλά περιστασιακά παρατηρείται ασυμπτωματική κατάσταση, μέχρις ότου αποκτήσει μεγάλες διαστάσεις. Λόγω της ταχείας ανάπτυξης, τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται γρήγορα μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες. Εστιακά νευρολογικά ελλείμματα, όπως η παράλυση, αφασία και διαταραχές της όρασης μπορούν να προστεθούν στα συμπτώματα ανάλογα με τον εντοπισμό. Τέλος, υπάρχουν συχνά εντυπωσιακές αλλαγές της προσωπικότητας, απάθεια και ψυχοκινητική καθυστέρηση, τα οποία οδηγούν τον ασθενή στο γιατρό. Συμπτώματα ενδοκρανιακής πίεσης όπως οίδημα οπτικής θηλής, έμετος, υπνηλία και κώμα συμβαίνουν αργότερα και είναι δυσμενείς προγνωστικοί δείκτες.

Μετωπική Μαγνητική τομογραφία με γλοιοβλάστωμα

Αίτια

Το Π.Γ. είναι για λόγους άγνωστους, πιο κοινό στους άνδρες. Τα περισσότερα γλοιοβλαστώματα φαίνεται να είναι σποραδικά, χωρίς κάποια γενετική προδιάθεση. Δεν έχει βρεθεί κάποια σχέση του γλοιοβλαστώματος με το κάπνισμα, τη διατροφή, τα κινητά τηλέφωνα ή τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Πρόσφατα, ανακαλύφθηκαν στοιχεία για ιογενή αίτια, πιθανώς από τον ιό SV40 (ιός του DNA) ή τον κυτταρομεγαλοϊό. Επίσης φαίνεται να υπάρχει μια μικρή σχέση μεταξύ γλοιοβλαστώματος και ιονίζουσας ακτινοβολίας. Πιστεύεται επίσης ότι ενδέχεται να σχετίζεται με το PVC (θερμοπλαστικό πολυμερές που χρησιμοποιείται ευρέως). Αναφορές έχουν γίνει και για ενδεχόμενη συσχέτιση των καρκίνων του εγκεφάλου με την έκθεση σε μόλυβδο στο περιβάλλον εργασίας.

Λοιποί παράγοντες κινδύνου:

• Φύλο: αρσενικό (ελαφρώς πιο κοινό στους άνδρες)
• Ηλικία: άνω των 50 ετών
• Εθνικότητα: Καυκάσιοι, Λατίνοι, Ασιάτες
• Πάσχοντες από χαμηλού βαθμού αστροκύττωμα, το οποίο με την πάροδο του χρόνου μπορεί να εξελιχθεί σε Π.Γ.
• Πάσχοντες από ένα εκ των παρακάτω γενετικών νοσημάτων: Νευροϊνωμάτωση, Οζώδης Σκλήρυνση, ασθένεια Von Hippel-Lindau, σύνδρομο Li-Fraumeni, σύνδρομο Turcot.

Διάγνωση

Η διάγνωση  γίνεται με αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία  (MRI). Στην απεικόνιση CT με σκιαγραφικό , το γλοιοβλάστωμα εμφανίζεται ακανόνιστο σχήμα με δακτυλιοειδή ενίσχυση. Στην περιοχή γύρω από τον όγκο υπάρχει σημαντικό οίδημα. Τα ευρήματα της μαγνητικής τομογραφίας είναι αρκετά χαρακτηριστικά: ο όγκος έχει μεγάλη αντίθεση με το υγιές παρέγχυμα και υπάρχουν και αιμορραγικά στοιχεία. Τελικά, η διάγνωση του όγκου γίνεται με στερεοτακτική βιοψία εγκεφάλου. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις γίνεται ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και οσφυονωτιαία παρακέντηση  για να εκτιμηθεί η γενική κατάσταση και για διαφοροδιάγνωση από το απόστημα στον εγκέφαλο ή το λέμφωμα. Παρατηρώντας τα γλοιοβλαστώματα μέσω απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού, φαίνονται σαν δακτυλιοειδώς αυξανόμενες αλλοιώσεις. Η εμφάνιση δεν είναι συγκεκριμένη, ωστόσο και κάποιες άλλες αλλοιώσεις, όπως το απόστημα, η μετάσταση, η σκλήρυνση κατά πλάκας ενδέχεται να έχουν παρόμοια εμφάνιση. Επειδή ο βαθμός ταξινόμησης του όγκου βασίζεται στο πλέον κακοήθες τμήμα του, η βιοψία ή η ολική εκτομή του όγκου μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της αλλοίωσης.

Γλοιοβλάστωμα (ιστολογικό δείγμα με νέκρωση και πλειόμορφα καρκινικά κύτταρα γύρω από τη νέκρωση.) (χρώση αιματοξυλίνης-ηωσίνης  )

 Ιστολογικά τα κύτταρα είναι πυκνά αστροκυτταρικά  που διηθούν διάχυτα τον εγκεφαλικό ιστό. Τα καρκινικά κύτταρα είναι πολύπλοκα, έχουν διογκωμένο κυτταρόπλασμα.  πυρήνες  χρωματίνης (πολυμορφικές). Η μιτωτική δραστηριότητα είναι αυξημένη, ο δείκτης πολλαπλασιασμού Ki-67 είναι περισσότερο από  20%. Κρίσιμης σημασίας για τη διάγνωση του γλοιοβλαστώματος (και τη διάκρισή του από αναπλαστικό αστροκύτωμα ), σύμφωνα με την κατάταξη των όγκων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας , είναι  η ανίχνευση  νέκρωσης ή αγγειοβρίθειας.

 

Το Π.Γ. χαρακτηρίζεται από πολύ φτωχή πρόγνωση, παρά την ύπαρξη πολλών θεραπευτικών μεθόδων, που περιλαμβάνουν ανοικτή κρανιοτομία με χειρουργική εκτομή μεγαλύτερου δυνατού τμήματος του όγκου, ακολουθούμενη από ταυτόχρονη ή επακόλουθη χημειοακτινοθεραπεία, αντιαγγειογενετική θεραπεία με bevacizumab, ακτινοχειρουργική gamma knife ή cyber knife και συμπτωματική φροντίδα με κορτικοστεροειδή. Με εξαίρεση τα γλοιώματα εγκεφαλικού στελέχους, έχει τη χειρότερη πρόγνωση από κάθε άλλη κακοήθεια του κεντρικού νευρικού συστήματος, με ενδιάμεση επιβίωση 14 μήνες..

Ο συνδυασμός ακτινοθεραπείας (60 Gy μόνο στην περιοχή του όγκου) μαζί με τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα τεμοζολαμίδη και λομουστίνη (CCNU) είναι σε θέση να αυξήσει ουσιαστικά τη διάρκεια επιβίωσης των ασθενών. Η συνήθης θεραπεία για το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα που χρησιμοποιείται περισσότερο κατά τα τελευταία χρόνια είναι η ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με την τεμοζολαμίδη. Η προσθήκη της λομουστίνης φαίνεται ότι συμβάλλει σημαντικά στην επιβίωση των ασθενών.

Μια βραχυπρόθεσμη βελτίωση της κλινικής εικόνας προσφέρει στο εγκεφαλικό οίδημα η δεξαμεθαζόνη. Η πλήρης αφαίρεση του όγκου δεν είναι δυνατή. Για να παραταθεί η  υποτροπή και ελεύθερη νόσου περίοδος επιβίωσης ακολουθείται ακτινοβολία και  χημειοθεραπεία , ιδίως στους ασθενείς με στοιχεία υπερμεθυλίωσης του υποκινητή του ενζύμου επιδιόρθωσης του DNA Ο6-methylguanine-DNA μεθυλοτρανσφεράση (MGMT) όπου η χημειοθεραπεία με τεμοζολομίδη δείχνει όφελος.  Άλλοι χημειοθεραπευτικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων για την υποτροπή, είναι οι  τα αλκαλοειδή Vinka και η κυτοσίνη. Σε κάποιες περιπτώσεις μερικοί ασθενείς επωφελούνται από την εμφύτευση  τοπικής χημειοθεραπείας με πολυμερή  καρμουστίνης.

 

Ο ρόλος των γονιδίων στην επιτυχία της θεραπείας

Φαίνεται ότι ορισμένες αλλαγές στα γονίδια (γονότυπος) των ασθενών έχουν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της θεραπείας. Σε 11 ασθενείς που έλαβαν το νέο συνδυασμό, είχε βρεθεί μια συγκεκριμένη αλλοίωση σε ένα γονίδιο (O⁶-methylguanine–DNA methyltransferase, MGMT gene promotor methylation).Οι ασθενείς αυτοί είχαν σημαντικά μεγαλύτερο χρόνο επιβίωσης που ήταν κατά μέσο όρο 34 μήνες. Στους υπόλοιπους ασθενείς η προσθήκη της τεμοζολαμίδης και της λομουστίνης στις δόσεις που χρησιμοποιήθηκαν δεν φάνηκε να προσφέρει σημαντικά στο χρόνο επιβίωσης σε σύγκριση με το τι προσφέρει σε ανάλογους ασθενείς η χορήγηση της ακτινοθεραπείας μόνο.Έτσι με τη διενέργεια ενός μόνο τεστ για το συγκεκριμένο γονίδιο  αποφασίζεται εάν η επιπρόσθετη χημειοθεραπεία με τα δύο αυτά φάρμακα θα μπορεί να προσφέρει ή όχι αύξηση της επιβίωσης στους ασθενείς με πολύμορφο γλοιοβλάστωμα.

Όπως αναφέρουν επιστήμονες στην online έκδοση του περιοδικού Nature,  δύο πρόσφατα αναγνωρισθέντα γονίδια -C/EPB και Stat3- προκαλούν μικρή βλάβη μεμονωμένα,  αλλά η συνεργασία τους όταν είναι και τα δύο ενεργά έχει καταστροφικά αποτελέσματα, ενεργοποιώντας εκατοντάδες άλλα γονίδια και οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν πολύ κακή πρόγνωση.

Το ελπιδοφόρο είναι ότι η απενεργοποίηση των δύο αυτών γονιδίων σε κύτταρα ανθρώπινων εγκεφαλικών όγκων τα κατέστησε ανίκανα να σχηματίσουν όγκους όταν χορηγήθηκαν σε ποντίκια, συμπλήρωσαν οι συγγραφείς της μελέτης

Γενετικές ανωμαλίες που συνδέονται με το γλοιοβλάστωμα είναι μεταλλάξεις ογκοκατασταλτικών γονιδίων TP53 ( χρωμόσωμα 17 ), του ρετινοβλαστώματος κατασταλτικό γονίδιο RB-1 ( χρωμόσωμα 13 ) και οι απώλειες του χρωμοσώματος 22 και η πλήρης απώλεια του χρωμοσώματος 10 . Αυτές οι γενετικές ανωμαλίες είναι συχνά παρούσες σε συνδυασμούς. Σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο συχνή η απώλεια του PTEN γονιδίου ή η ενίσχυση του EGFR γονιδίου. Στους μεσήλικες συχνές είναι οι μεταλλάξεις του TP53 γονιδίου. Επιπλέον, γίνεται φανερό ότι οι μεταλλάξεις σημείο της isocitrate αφυδρογονάσης  IDH1 γονιδίου σε αυτή την ομάδα είναι πιο συχνές.  Το σπάνιο γλοιοβλάστωμα παιδικής ηλικίας διαφέρει στις γενετικές αλλαγές. 

Τα τελευταία χρόνια τα βλαστικά κύτταρα μονοπωλούν το ενδιαφέρον περισσότερο από κάθε άλλο πεδίο στη βιολογία. Αυτό συμβαίνει γιατί η αποκάλυψη και η αποκωδικοποίηση των μοναδικών ιδιοτήτων τους αναμένεται να βοηθήσει στην κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών των κυττάρων και παράλληλα να οδηγήσει στην ανεύρεση δυνητικών θεραπειών με εφαρμογή στα εκφυλιστικά νοσήματα και την αναγεννητική ιατρική. Έτσι αναμένεται η χρησιμοποίηση των βλαστικών κυττάρων για τη θεραπεία του πρωτοπαθούς καρκίνου του εγκεφάλου και συγκεκριμένα η θεραπεία με στόχο τα βλαστικά κύτταρα, η θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα και η ογκολυτική θεραπεία με ιούς. Εκτιμάται ότι τα βλαστικά κύτταρα θα βοηθήσουν στις γνώσεις μας για την πρόκληση του πρωτοπαθούς καρκίνου του εγκεφάλου και την θεραπεία του.

Η ανάπτυξη νέων θεραπειών για το γλοιοβλάστωμα αποτελεί αντικείμενο της εντατικής έρευνας. Σε συνδυασμό με την τεμοζολομίδη, επί του παρόντος σε φάση ΙΙΙ κλινική δοκιμή του φαρμάκου Cilengitide δοκιμάζεται. Τα αποτελέσματα δείχνουν μια βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ακτινοβολίας και της χημειοθεραπεία για να με μικρό επιπλέον επιβάρυνση για τον οργανισμό. Η επιτυχία της θεραπείας εξαρτάται από την μεθλίωση του  MGMT υποκινητή γονιδίου.  Οι υποδοχείς τυροσίνης  κινάσης, ο υποδοχέας επιδερμικού αυξητικού παράγοντα του (EGFR) και  ο αυξητικός παράγοντας αιμοπεταλίων (PDGF) αποτελούν πιθανούς στόχους για νέες θεραπευτικές  προσεγγίσεις. Η θεραπεία με μπεβασιζουμάμπη , ένα εναντίον του αγγειακού ενδοθηλιακού αυξητικού παράγοντα (VEGF)  αντίσωμα, σε κλινικές δοκιμές σε συνδυασμό με τον αναστολέα τοποϊσομεράσης την ιρινοτεκάνη δείχνουν ότι μειώνουν την  επέκταση και ορισμένες ομάδες ασθενών μπορεί να ανταποκριθούν πολύ θετικά σε αυτή τη θεραπεία. Ωστόσο, παρά την ταχεία έγκριση από το FDA,  πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Όπως αν η bevacizumab πρέπει να χορηγηθεί ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με irinotecan, σε ποια δοσολογία, σε ποια χρονική στιγμή. Επιπλέον, η ιρινοτεκάνη είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την τοξικότητα της θεραπείας. Απαιτούνται και άλλες μελέτες τυχαιοποιημένες. 

Από τις αρχές του 2010, μια τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη φάσης ΙΙ σε γλοιοβλαστώματος με το νέο φάρμακο πρωτεΐνη APG101 . Εδώ, η αποτελεσματικότητα της θεραπείας, που αποτελείται από ακτινοθεραπεία και ενδοφλέβια χορήγηση της APG101 συγκρίνεται με ακτινοθεραπεία μόνο.  Η APG101 είναι μια CD95-FC πρωτεΐνη σύντηξης για την αντιμετώπιση των κακοηθών νόσων. Η APG101 είναι μια νέα προσέγγιση για τη θεραπεία του γλοιοβλαστώματος και με αυτή επιδιώκεται,  να αποφευχθεί η περαιτέρω ανάπτυξη του γλοιοβλαστώματος. Αυτή η θεραπεία βασίζεται σε ευρήματα από το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο (DKFZ) , σε κύτταρα γλοιοβλαστώματος καθώς διεγείρει την σύνδεση του CD95 προσδέτη στον υποδοχέα CD95, κι έτσι σταματάει η  ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.  Μέχρι στιγμής η APG101 δοκιμάστηκε σε 20 υγιείς εθελοντές και 32 ασθενείς, ήταν καλά ανεκτή χωρίς σοβαρές παρενέργειες. Επίσης,  δοκιμάζεται σε κλινικές δοκιμές,  κι ένα φάρμακο το Enzastaurinum (bisindolylmaleimide). 

 Μια άλλη προσέγγιση είναι η πειραματική θεραπεία με νανοσωματίδια .  Αυτά αποτελούνται από ένα πυρήνα οξείδιου του σιδήρου και ένα κέλυφος, το οποίο  διευκολύνει τη διείσδυση των σωματιδίων οξειδίου του σιδήρου στα κύτταρα του καρκίνου. Τα σωματίδια εισάγονται άμεσα στον όγκο με έγχυση . Στη συνέχεια γίνεται θέρμανση του  οξειδίου  του σιδήρου που είναι στον όγκο με εναλλασσόμενα μαγνητικά πεδία στους 46 ° C. 

Μια άλλη μελέτη  με εμβόλιο με parvovirus είναι σε εξέλιξη. 

Πρόγνωση

Το Γλοιοβλάστωμα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Η βέλτιστη ιατρική θεραπεία με χειρουργική επέμβαση και στη συνέχεια ακτινοβολία και χημειοθεραπεία, σύμφωνα με τις τρέχουσες μελέτες, παρατείνει το μέσο χρόνο επιβίωσης  κατά αρκετούς μήνες και  ανακουφίζει από τα συμπτώματα. Μια μελέτη του 2003, χώρισε τους ασθενείς προγνωστικά (RPA) σε τρεις ομάδες ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, το είδος της θεραπείας και το δείκτη Karnofsky (KPS).  

RPA τάξης	Ορισμός	Ο διάμεσος χρόνος επιβίωσης	1 έτους ποσοστό επιβίωσης	3-ετή επιβίωση	5-ετή επιβίωση
ΙΙΙ.	Ηλικία <50, KPS ≥ 90	17,1 μήνες	70%	20%	14%
IV	Ηλικία <50, KPS <90	11,2 μήνες	46%	7%	4%
	Ηλικία> 50, KPS ≥ 70, η χειρουργική εκτομή με καλή νευρολογική λειτουργία
V + VI	Ηλικία ≥ 50, KPS ≥ 70, η χειρουργική αφαίρεση με μια φτωχή νευρολογική λειτουργία	7,5 μήνες	28%	1%	0%
	Ηλικία ≥ 50, KPS ≥ 70, χωρίς χειρουργική επέμβαση
	Ηλικία ≥ 50, KPS <70

Λόγω της διάχυτης διήθηση του εγκεφαλικού ιστού από τα κύτταρα του όγκου μετά τη θεραπεία, δυστυχώς συχνά συμβαίνει μέσα σε λίγους μήνες υποτροπή. 

Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα είναι ένας πολύ κακοήθης όγκος. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο όγκος μεγαλώνει σε λίγους μήνες και ο ασθενής χάνει τη ζωή του.

Φαρμακογενετική στο Πολύμορφο γλοιοβλάστωμα

•  Μετάλλαξη EGFRvIII σε γλοιοβλαστώμα

Η μετάλλαξη ΙΙΙ του υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα (EGFRvIII) είναι μια ογκογόνος, μεταλλαγμένη μορφή του EGFR που εκφράζεται συνήθως στα γλοιοβλαστώματα, αλλά ανιχνεύεται επίσης και σε διάφορους επιθηλιακούς καρκίνους. Πρόκειται για in-frame έλλειψη των εξωνίων 2-7 από την εξωκυτταρική περιοχή του υποδοχέα. Η πρωτεΐνη EGFRvIII, που εκφράζεται περίπου στο 30-60% των όγκων του πολύμορφου γλοιοβλαστώματος αλλά είναι απούσα στους φυσιολογικούς ιστούς.
Η μετάλλαξη EGFRvIII είναι ένας μοναδικός αντιγονικός στόχος για εμβόλια που χρησιμοποιούν αντι-ΕGFRvIII αντισώματα και θεωρείται ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το καθορισμό της ανταπόκρισης στη θεραπεία με ανασταλτικούς παράγοντες κινάσεων EGFR. Οι κλινικές δοκιμές για το εμβόλιο που στοχεύει την μετάλλαξη III βρίσκονται σε φάση ΙΙΙ. Τέτοιες μοριακά στοχευμένες προσεγγίσεις έχουν κάνει την κλινική ανίχνευση EGFRvIII προτεραιότητα.

Υλικό/τρόπος λήψης:
Φρέσκος ιστός ή ολόκληρος κύβος παραφίνης ή 10 τομές από τον αντίστοιχο κύβο παραφίνης των 10μm σε Eppendorf φιαλίδιο.

Χρόνος
Συνήθως χρειάζονται 7 εργάσιμες ημέρες, εκτός εάν χρειαστεί επανάληψη.

Μεθυλίωση στο MGMT (ευαισθησία στους αλκυλιωτικούς παράγοντες) Το γονίδιο MGMT (Ο6-μεθύλ-γουανινο-DNA μεθυλοτρανσφεράση)) βρίσκεται στο χρωμόσωμα 10q26. Το προϊόν του είναι ένα ένζυμο επιδιόρθωσης του DNA που αναστέλλει το θάνατο των καρκινικών κυττάρων από αλκυλιωτικούς παράγοντες. Υψηλά επίπεδα αυτού του ενζύμου στους όγκους προκαλούν ανθεκτικότητα στη χημειοθεραπεία με αλκυλιωτικούς παράγοντες όπως 1,3-bis(2-chloroethyl)-1-nitrosourea (BCNU), procarbazine, streptozotocin και temozolomide. Η ενεργότητα του ΜGMT ελέγχεται από ένα υποκινητή. Η μεθυλίωση του υποκινητή καταστέλλει την έκφραση του γονιδίου στον καρκίνο και τα κύτταρα δεν παράγουν πια ΜGMΤ Τα επίπεδα της MGMT διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου και μπορεί να διαφέρουν επίσης και μεταξύ όγκων του ίδιου τύπου. Για παράδειγμα, στο 30 % των γλοιωμάτων υπάρχει έλλειψη του MGMT. Αυτή η έλλειψη του ενζύμου μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία των καρκινικών όγκων στους αλκυλιωτικούς παράγοντες (όπως το temozolomide). Το γονίδιο MGMT συνήθως δεν παρουσιάζει μεταλλάξεις ή ελλείψεις. H έλλειψη του MGMT προκαλείται κυρίως μέσω μεθυλίωσης. Η τεχνική που χρησιμοποιείται είναι η ειδική για τη μεθυλίωση PCR (Methylation Specific PCR, MSP). Υλικό/τρόπος λήψης: Φρέσκος ιστός ή ολόκληρος κύβος παραφίνης ή 10 τομές από τον αντίστοιχο κύβο παραφίνης των 10μm σε Eppendorf φιαλίδιο Χρόνος Συνήθως χρειάζονται 7 εργάσιμες ημέρες, εκτός εάν χρειαστεί επανάληψη

Γράφει η
MD, PhD ΜΑΛΛΙΟΥ ΣΑΒΒΟΥΛΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ – ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
Γενικός Γραμματέας Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
PREDICT

Βιβλιογραφία

1. Μαριούλα, Γιαννούλα Απόστολου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιατρική Σχολή, Βλαστοκύτταρα και πρωτοπαθής καρκίνος του εγκεφάλου. 2011-07-07GRI-2011-7085
2. CBTRUS Statistical Report: Primary Brain and Central Nervous System Tumors Diagnosed in the United States in 2004-2006
3. W. K. Cavenee et al.: Glioblastoma, in: WHO Classification of Tumours. Lyon, IARC Press, 2000.
4. H. Ohgaki, P. Kleihues: Population-based studies on incidence, survival rates, and genetic alterations in astrocytic and oligodendroglial gliomas. J Neuropathol Exp Neurol 2005, 64(6):479-89
5. Homma et al.: Correlation among pathology, genotype, and patient outcomes in glioblastoma. J Neuropathol Exp Neurol. 2006 Sep, 65(9), 846–854
6. Capper D., Zentgraf H., Balss J., Hartmann C., von Deimling A.: Monoclonal antibody specific for IDH1 R132H mutation. In: Acta Neuropathol.. 118, Nr. 5, November 2009, S. 599–601
7. Watanabe et al.:IDH1 mutations are early events in the development of astrocytomas and oligodendrogliomas. Am J Pathol. 2009;174(4):1149-53
8. D. W. Parsons u. a.: An integrated genomic analysis of human glioblastoma multiforme. In: Science 321, 2008, S. 1807–1812
9. Clark MJ, Homer N, O'Connor BD, Chen Z, Eskin A, et al. (2010): U87MG Decoded: The Genomic Sequence of a Cytogenetically Aberrant Human Cancer Cell Line
10. Stupp et al.: Radiotherapy plus concomitant and adjuvant temozolomide for glioblastoma. N Engl J Med. 2005, 352, 987–996
11. Perry et al.: Gliadel wafers in the treatment of malignant glioma: a systematic review. Curr Oncol 2007, 14(5), 189–194; PMID 17938702 (Meta-Analyse)
12.  Abfrage bei clinicaltrials.gov am 29. Oktober 2009
13. Reardon et al.: Cilengitide: an integrin-targeting arginine–glycine–aspartic acid peptide with promising activity for glioblastoma multiforme Expert Opinion on Investigational Drugs. August 2008, Vol. 17, No. 8, Pages 1225-1235 
    
14. Stupp and Hottinger: Management of Malignant Glioma-Quo Vadis? Onkologie 2008;31:300–302
15. Mellinghoff et al.: Molecular determinants of the response of glioblastomas to EGFR kinase inhibitors. N Engl J Med 2005, 353(19), 2012–2024
16. Reardon et al.: Phase II study of imatinib mesylate plus hydroxyurea in adults with recurrent glioblastoma multiforme. J Clin Oncol 2005, 23(36), 9359–9368
17. Sathornsumetee et al.: Tumor angiogenic and hypoxic profiles predict radiographic response and survival in malignant astrocytoma patients treated with bevacizumab and irinotecan. J Clin Oncol. 20080;26(2):271-8
18. ClinicalTrails.gov, a service of the U. S. National Institutes of Health, http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT01071837
19. Kleber et al: Yes and PI3K bind CD95 to signal invasion of glioblastoma. Cancer Cell, 2008 Mar;13(3):235-48
20. Dent et al.: Searching for a cure: Gene therapy for glioblastoma. Cancer Biol Ther 2008, 7(9)
21. Maier-Hauff et al.: Intracranial thermotherapy using magnetic nanoparticles combined with external beam radiotherapy: results of a feasibility study on patients with glioblastoma multiforme. J Neurooncol 2007, 81, 53–60
22. Jordan et al.: The effect of thermotherapy using magnetic nanoparticles on rat malignant glioma. J Neurooncol 2006, 78, 7–14 
    
23. Krex et al.: Long-term survival with glioblastoma multiforme. Brain 2007, 130, 2596–2606; Nanotechnology Company Completes Patient Recruitment for Glioblastoma StudyPublished on September 22, 2009

Τo άρθρo αυτό είναι πνευματική ιδιοκτησία της Σαββούλας Μάλλιου. Απαγορεύεται η αντιγραφή, η δημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση του, από οποιονδήποτε και με οποιοδήποτε μέσο χωρίς την έγγραφη άδεια της συγγραφέως. Copyright Σάββη Μάλλιου® All rights reserved.