Νέο νομοσχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις οργάνων

Εν δυνάμει δότες οργάνων για να χρησιμοποιηθούν σε μεταμόσχευση θα είμαστε όλοι από εδώ και πέρα, σύμφωνα με όσα προλέπει το νέο προσχέδιο νόμου που αφορά στις μεταμοσχεύσεις. Μόνο όσοι από εμάς θα έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους όσο ζουν, με δήλωση στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, δεν θα είναι εν δυνάμει δότες.

Γράφει η
Σαββούλα Μάλλιου MD, PhD
Ειδικός Παθολόγος – Ογκολόγος
Γενικός Γραμμτέας της Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
PREDICT


Έχουν να πουν πως άνθρωπος είναι το ζώο που συλλογιέται το θάνατο. Όχι, σου λέω εγώ. Άνθρωπος είναι το ζώο που συλλογιέται την αθανασία.
Νίκος Καζαντζάκης

Ναι! Ήρθε η στιγμή που ο άνθρωπος θα αποκτήσει την αθανασία! Το νέο νομσχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις είναι πρωτοποριακό και σωτήριο για πολλούς συνανθρώπους μας που αναζητούν μια ανάσα ζωής.
Σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί προς ψήφιση, γινόμαστε όλοι δωρητές οργάνων, εκτός αν δηλώσουμε ξεκάθαρα την αντίθεση μας. Κι επειδή δεν είμαστε εδώ για να καταδικάζουμε μόνο τα κακώς κείμενα, αλλά και να επιβραβεύουμε τα έργα ανεκτίμητης προσφοράς πρέπει να συγχαρούμε τον Υπουργό γι’ αυτήν του την πρωτοβουλία. Αυτό το νομοσχέδιο είναι ένα βήμα προς τα μπρος. Το να υπάρχουν, από την μια μέρα στην άλλη, πολλά περισσότερα διαθέσιμα όργανα προς μεταμόσχευση, μόνο θετικές συνέπειες μπορεί να έχει στην ανθρωπότητα. Ας γίνει επιτέλους κανόνας η καλή πράξη και όχι η εξαίρεση.

Μερικοί βιάστηκαν να εναντιωθούν στο νομοσχέδιο παραθέτοντας έντονους προβληματισμούς.
Ο κυριότερος προβληματισμός αφορά την εφαρμογή του μέτρου. Ισχυρίζονται ότι "το νέο προσχέδιο αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να γίνονται κατά περίπτωση μεταμοσχεύσεις και από ιδιωτικά νοσοκομεία" κι έτσι αυξάνεται το ενδεχόμενο εμπορίας οργάνων ή της να παράκαμψης της λίστας αναμονής.
Ο δεύτερος προβληματισμός που έχουν κάποιοι αφορά στην προσωπική διάσταση του καθενός, ότι δηλαδή ο νεκρός δεν θα έχει κανένα δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος του και ότι αυτό θα γίνεται κτήμα του κράτους..
Και αναρωτιέται κανείς γιατί αυτοί οι προβληματισμοί; Οι λόγοι είναι φανεροί. Μέχρι τώρα καλύπταμε την ανθρώπινη μιζέρια μας πίσω από φθηνές δικαιολογίες. Υπήρχε ένα πρόσχημα ν’ αδιαφορούμε. Ρίχναμε το φταίξιμο στην πολιτεία, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στο άθλιο το σύστημα υγείας. Όσοι με δική τους πρωτοβουλία γινόντουσαν δωρητές οργάνων , ήταν οι καλοί, οι ενημερωμένοι, οι πρωτοπόροι. Οι υπόλοιποι απλώς αδιαφορούσαν, αλλά η αδιαφορία δεν είναι και έγκλημα. Τώρα το δίλλημα είναι μεγάλο. Πώς κάποιος μπορεί να παραδεχτεί ότι είναι αδιάφορος και απάνθρωπος και μάλιστα να το δηλώσει και εγγράφως; Πώς να δηλώσει ότι ο εγωισμός και η λατρεία του πτώματός του μετά θάνατο τον οδηγούν στην απόφαση μετά θάνατο να σαπίσει στο χώμα ή να γίνει στάχτη που θα χυθεί στα κύματα; Ομολογουμένως η επωνυμία της απανθρωπιάς κοστίζει.

Πολλοί βιάστηκαν να κατηγορήσουν τον Υπουργό ότι θα κάνει εμπόριο ανθρώπινων οργάνων για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της λειτουργίας του δημόσιου συστήματος. Αλλά βιάστηκαν. Είναι σαφές βέβαια ότι όλη αυτή η διαδικασία της διάθεσης οργάνων δεν έχει καμία σχέση με αγορά και πώληση οργάνων και βασίζεται ουσιαστικά σε κριτήρια. Τα όργανα που πρόκειται να ληφθούν, αναγκαστικά είναι από ένα μικρό αριθμό υγιών ατόμων, που η αιτία θανάτου τους είναι κυρίως ατυχήματα και στα οποία έχει επέλθει εγκεφαλικός θάνατος. Οι τραυματίες αυτοί βρίσκονται συνήθως σε μονάδες εντατικής θεραπείας, οι οποίες εκ των πραγμάτων δεν έχουν σχέση με τις χειρουργικές μονάδες μεταμοσχεύσεων, αλλά συνδέονται μόνο με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων μέσω και του οποίου και διακινούνται τα μοσχεύματα. Η έννοια του Πτωματικού δότη σημαίνει πως πρόκειται για άτομο με διαγνωσμένο εγκεφαλικό θάνατο, που βρίσκεται υπό μηχανική υποστήριξη της αναπνοής και άμεση παρακολούθηση και υποστήριξη της αιμοδυναμικής και μεταβολικής τους κατάστασης, μέχρις ότου ληφθεί η απόφαση για την αφαίρεση των οργάνων.
Από κει και πέρα η κατανομή των μοσχευμάτων στους υποψήφιους λήπτες του Εθνικού Μητρώου διενεργείται αναλόγως με το όργανο που μεταμοσχεύεται και βάσει κριτηρίων όπως η ομάδα αίματος, η ιστοσυμβατότητα, το ιατρικώς πιστοποιούμενο επείγον της επέμβασης, ο χρόνος αναμονής, η ηλικία, το σωματικό βάρος και η εγγύτητα του τόπου λήψης του μοσχεύματος προς τον τόπο μεταμόσχευσης.

Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων είναι αυτός που διαθέτει για τα επείγοντα περιστατικά ειδικό κατάλογο υποψηφίων ληπτών οι οποίοι έχουν προτεραιότητα στη λήψη μοσχεύματος.
Εδώ πρέπει να τονιστεί πως δυστυχώς από ανεπάρκειες του συστήματος πολλά μοσχεύματα δεν λαμβάνονται και με το σημερινό καθεστώς από ελλείψεις οργάνωσης, ιατρικού δυναμικού και κακού συντονισμού των εμπλεκομένων. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς πόσο αβάσιμη και αστήρικτη είναι η φοβία και η υποψία ότι θα πεθάνουν κάποιον για να δώσουν τα όργανα του σε κάποιον που θα πληρώσει να τα πάρει.
Σήμερα το πρόβλημα με την δωρεά οργάνων είναι ότι υπάρχει πλεονάζουσα ζήτηση γιατί αυτοί που ζητάνε όργανα, σε σχέση με αυτούς που προσφέρουν όργανα είναι πολλοί περισσότεροι. Και αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι δεν είμαστε δηλωμένοι ως δωρητές οργάνων, από αδιαφορία, από αμέλεια αν και πραγματικά θα το επιθυμούσαμε. Όσον αφορά αυτούς που αντιτίθενται στην ιδέα της δωρεάς οργάνων, προφανώς είναι γιατί δεν κατανόησαν το νομοσχέδιο. Ας πάνε λοιπόν να δηλώσουν εξαίρεση και να παραδεχτούν ότι είναι απάνθρωποι. Έτσι κι αλλιώς αυτό σήμερα δεν είναι κατακριτέο.
Το ενδεχόμενο εμπορίας ή το ενδεχόμενο να πληρώσει κάποιος για να παρακάμψει την λίστα αναμονής, ακούγεται αστείος ισχυρισμός. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτά τα φαινόμενα "μαύρης αγοράς", γίνονται όταν υπάρχει έλλειψη μοσχευμάτων...
Ευτυχώς η Εκκλησία μας αγκαλιάζει τις μεταμοσχεύσεις, όπως και κάθε τι που σχετίζεται με την υγεία του ανθρώπου και την πάλη με το θάνατο. Άλλωστε γνωρίζει ότι στη χώρα μας τα κριτήρια του εγκεφαλικού θανάτου είναι πολύ αυστηρά και τηρούνται επακριβώς σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα. Είναι γνωστό ότι η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου τίθεται από τρεις γιατρούς ειδικούς και έμπειρους σ’ αυτό το θέμα, οι οποίοι δεν ανήκουν σε καμιά μεταμοσχευτική ομάδα και οι οποίοι είναι: α) Ο θεράπων ιατρός (εντατικολόγος) του «ασθενούς», β) ένας νευρολόγος ή νευροχειρουργός και γ) ένας αναισθησιολόγος.
Με την ψήφιση αυτού του νόμου σταματάει ευτυχώς και η άκρως επώδυνη και ψυχοφθόρα διαδικασία της λήψης της συγκατάθεσης από του συγγενείς για την λήψη οργνάνων ανθρώπου, την ώρα του μεγάλου πόνου όταν τους ανακοινώνουν τον θάνατο του και αποφεύγονται έτσι όλες αυτές οι θλιβερές συζητήσεις και αντιγνωμίες που μπορεί να προκύψουν όταν οι συγγενείς δεν συμφωνούν.

Αισιοδοξώ, ότι με την εφαρμογή του μέτρου, πολλοί θα είναι αυτοί που θα συμφωνήσουν με το νομοσχέδιο και θα αυξήσουν την προσφορά κι έτσι θα σωθούν πολλές ζωές. Σκεφτείτε πόσο τραγικό είναι καθημερινά να πεθαίνουν άνθρωποι που είναι θετικοί στην ιδέα της δωρεάς οργάνων, και τα όργανα τους να σαπίζουν στο χώμα, ενώ την ίδια στιγμή, πεθαίνουν άνθρωποι που θα μπορούσαν να σωθούν από κάποιο μόσχευμα, ελπίζοντας μέχρι και την τελευταία στιγμή. Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας εδώ και τώρα και το νέο νομοσχέδιο βοηθάει. Να, στην απόλυτη προστασία της ζωής της τιμής και της ελευθερίας σε ζωντανούς ανθρώπους, ναι στην δωρεά οργάνων μετά τον θάνατο.
Το θεωρώ ηθική υποχρέωση ενός ανθρώπου να γίνει δωρητής οργάνων, ξεπερνώντας τις θρησκευτικές προσκολλήσεις και βέβαια για όλους μας θα ήθελα να πιστέψω πως δεν τίθεται θέμα πεποιθήσεων, όταν πρόκειται να σώσουμε τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου.
Ενώ η Ελλάδα ήταν ουραγός μεταμοσχεύσεων στην Ευρώπη, το τελευταίο διάστημα έγιναν σημαντικά βήματα οπισθοδρόμησης. Η αντίληψη ότι οι μεταμοσχεύσεις έχουν μεγαλύτερο κόστος δεν είναι σωστή. Οι ασθενείς με τελική ανεπάρκεια κάποιου οργάνου, στη φάση της χρόνιας εξέλιξης του προβλήματος τους απαιτούν πολλαπλές και παρατεταμένες νοσηλείες και εφαρμογή πανάκριβων θεραπειών, που ούτως ή άλλως δεν δίνουν λύση. Το νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί άμεσα έχει δύο ρυθμίσεις που κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Χαρακτηριζόμαστε όλοι a priori δυνητικοί δότες, εκτός αν δηλώσουμε το αντίθετο. Επίσης σπάει το μονοπώλιο των μεταμοσχευτικών κέντρων που προσάρμοζαν την δραστηριότητά τους στις δικές τους δυνατότητες και σκοπιμότητες.

Ας σταθούμε αρωγοί! Γιατί η ευτυχία ή η δυστυχία του ανθρώπου δεν εξαρτάται από την περιουσία ή το χρυσό που διαθέτει. Η ευτυχία ή η δυστυχία του βρίσκονται στην ψυχή του.»
Δημόκριτος