Η ιστορία της Καρδιοχειρουργικής

Οι πρώτες απόπειρες καρδιακής επέμβασης έγιναν το 19ο αιώνα.

Η ανάπτυξη όμως της καρδιοχειρουργικής ξεκίνησε περίπου το 1938, χάρη στις προόδους της αναισθησιολογίας και της ανάνηψης. Ο πρώτος που πραγματοποίησε επέμβαση φαίνεται ότι ήταν ο Γκρος στη Βοστόνη και τον ακολούθησε ο Κράφορντ το 1944 όταν επιχείρησε να διορθώσει τον ισθμό της αορτής σε κάποιον ασθενή στη Στοκχόλμη. Στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου η καρδιοχειρουργική, παρότι είχε σημειώσει σημαντική πρόοδο, περιοριζόταν μόνο σε επεμβάσεις μεγάλων αγγείων. Το 1948 ο Μπέιλι στη Φιλαδέλφεια πραγματοποίησε για πρώτη φορά επέμβαση με «κλειστή» καρδιά (το όργανο συνέχιζε τη λειτουργία του).

Ωστόσο, χρειάσθηκε να περάσουν άλλα 6 χρόνια πριν εμφανισθεί η χειρουργική τεχνική «ανοικτής» καρδιάς, ή όπως συνηθίζεται να αποκαλείται της εξωσωματικής κυκλοφορίας. Η εισαγωγή της εξωσωματικής κυκλοφορίας από τον Gibbon το 1953 έφερε την επανάσταση και αποτέλεσε, ίσως τον σπουδαιότερο σταθμό στην ιστορική εξέλιξη της καρδιοχειρουργικής, διότι εκτός από την βελτίωση των κλινικών αποτελεσμάτων, βοήθησε και στη διεύρυνση του φάσματος των καρδιακών νόσων που μπορούσαν να αντιμετωπιστούν χειρουργικά. Η εξωσωματική κυκλοφορία πέτυχε να συνδυάσει την καρδιακή παύλα με την παράλληλη διατήρηση της κυκλοφορίας του αίματος στα περιφερικά όργανα.

Στη συνέχεια, τον Απρίλη του 1966 στις Η.Π.Α. πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή καρδιοχειρουργικής Μιχαήλ Ντιμπέικι ένα εγχείρημα που θα μείνει στην Ιστορία της Ιατρικής: τοποθετήθηκε τεχνητή καρδιά από πλαστικό σε ένα ασθενή που παρουσίαζε σοβαρό καρδιολογικό πρόβλημα. Ο ασθενής μετά από 48 ώρες κατέληξε αλλά άνοιξε ο δρόμος για τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς, δηλαδή την αντικατάσταση της καρδιάς που έχει υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες με την υγιή κατάλληλου δότη. Αποτέλεσε μια μεγάλη κατάκτηση της καρδιοχειρουργικής που έχει σώσει τις ζωές πολλών ασθενών παγκόσμια. Την πρώτη επέμβαση αυτού του είδους πραγματοποίησε ο Κρίστιαν Μπάρναρντ το 1967 στο Κέιπ Τάουν. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν πολλά βήματα που οδήγησαν την καρδιοχειρουργική στη σημερινή της μορφή. 
Η ιδέα να αντικατασταθεί ένα φθαρμένο ανθρώπινο όργανο με ένα τεχνολογικό προϊόν το οποίο θα εκτελεί την ίδια λειτουργία δεν είναι καινούργια. Εκθεμα στο Μουσείο Αρχαιοανθρωπολογίας Peabody της Βοστώνης το οποίο χρονολογείται από το 1800 π.Χ. αποδεικνύει ότι οι Μάγιας αντικαθιστούσαν τα φθαρμένα δόντια τους με κομμάτια από οστά ζώων τα οποία είχαν λαξέψει για να πάρουν το κατάλληλο σχήμα. Βεβαίως, τα δόντια είναι εύκολη υπόθεση. 

Το δύσκολο είναι να αντικατασταθούν εσωτερικά όργανα. Πώς να αντικαταστήσει κανείς μια «κουρασμένη» καρδιά; Η ιδέα και μόνο ακούγεται εξωπραγματική. Και όμως! Οι ολοένα αυξανόμενες κλινικές ανάγκες από τη μία και οι τεχνολογικές πρόοδοι από την άλλη οδήγησαν τους επιστήμονες στο να προσπαθήσουν να υλοποιήσουν αυτό το τιτάνιο έργο.

Το ηλεκτρονικό σύστημα υψηλής τεχνολογίας που βρίσκεται ενσωματωμένο στην τεχνητή καρδιά της επιτρέπει να προσαρμόζει τη λειτουργία της με βάση τις εκάστοτε ανάγκες του ασθενούς.

ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ

1957

Οι αμερικανοί χειρουργοί Willem J. Kolff και Tet Akutsu επιτυγχάνουν να κρατήσουν στη ζωή έναν σκύλο στον οποίο έχουν μεταμοσχεύσει μια καρδιά από πλαστικό που λειτουργεί με πεπιεσμένο αέρα. Το ζώο επιβιώνει για 90 λεπτά.

1962

Ο αμερικανολιβανέζος καρδιοχειρουργός Michael DeBakey εμφυτεύει σε έναν ασθενή μια συσκευή η οποία παροχετεύει  το αίμα από την καρδιά για οκτώ ώρες. Ο ασθενής επιζεί στη συνέχεια για 12 χρόνια με τη δική του καρδιά.

1967

Ο νοτιοαφρικανός καρδιοχειρουργός Christian Barnard πετυχαίνει να αφαιρέσει μια ανθρώπινη καρδιά από δότη και να τη μεταμοσχεύσει σε έναν 55χρονο ασθενή, ο οποίος επιζεί για 18 ημέρες. Ο θάνατός του προκλήθηκε από πνευμονία.

1969

Οι καρδιοχειρουργοί Denton A. Cooley και Domingo Liotta εμφυτεύουν μια αεροκίνητη καρδιά με δύο κοιλίες σε ασθενή που ανέμενε μεταμόσχευση. Ο ασθενής επιβίωσε για τις 64 ώρες που χρειάστηκαν για να βρεθεί το μόσχευμα.

1982

Ο χειρουργός William de Vries μεταμοσχεύει σε ασθενή την πρώτη τεχνητή καρδιά Jarvik-7. Ο ασθενής επιβιώνει για 112 ώρες, πράγμα το οποίο θεωρείται αποτυχία. Επειτα από μερικές ακόμη αποτυχημένες προσπάθειες, το πρόγραμμα εγκαταλείπεται.

2001

Εμφυτεύεται σε ασθενείς η τεχνητή καρδιά Abiocor, φτιαγμένη από τιτάνιο και βιοσυμβατό πλαστικό. Μεταξύ των 13 ασθενών ο ένας ζει για 512 ημέρες, ο μέσος όρος επιβίωσης όμως είναι 5,3 μήνες.

2004

Η τεχνητή καρδιά CardioWest, η οποία είναι εξέλιξη της Jarvik-7, λαμβάνει έγκριση στις ΗΠΑ. Μεταμοσχεύεται μόνο σε ασθενείς που δεν έχουν άλλη εναλλακτική ενώ περιμένουν να μεταμοσχευθούν.

Σήμερα, η καρδιοχειρουργική χρησιμοποιεί την τεχνογνωσία που της παρέχεται από τη σύγχρονη τεχνολογία, με στόχο την ασφαλή έκβαση της επέμβασης, την ταχύτερη κινητοποίηση του ασθενούς μέσα και έξω από το Νοσοκομείο, εκτιμώντας παράλληλα και το κόστους νοσηλείας. Στη χώρα μας διενεργούνται περίπου 8.000-10.000 bypass το χρόνο, επεμβάσεις σωτήριες για χιλιάδες καρδιοπαθείς.

Ορισμένοι θεωρούν ότι η καρδιοχειρουργική δεν θα υφίσταται στο μέλλον. Η άποψη του διαπρεπή καρδιοχειρουργού Άλεν Καρπεντιέ είναι ότι η καρδιοχειρουργική όχι μόνο δεν θα πάψει να υπάρχει, αλλά θα αυξηθεί ο αριθμός των επεμβάσεων. Αναφέρει λοιπόν σε συνέντευξή του 3 λόγους:

•           την αύξηση του πληθυσμού της γης

•           την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης

•           την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης εκφυλιστικών βαλβιδοπαθειών

Άλλος ένας διεθνούς φήμης καρδιοχειρουργός, ο Ντέντον Κούλεϊ θεωρεί ότι πιθανώς στο μέλλον να τροποποιηθούν ορισμένες τεχνικές ώστε να παράγουν περισσότερο ακριβή αποτελέσματα με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση, ενώ ο Άλμπερτ Σταρ εκτιμά ότι στο μέλλον τα bypass των στεφανιαίων αγγείων θα αποτελούν μια επέμβαση με διαρκή αποτελέσματα. Στα πλαίσια της συνεχούς εξέλιξης της επιστήμης το 2006 ο γνωστός σε όλους καρδιοχειρουργός σερ Μαγκντί Γιακούμπ μαζί με τους συνεργάτες του προσπαθώντας να καταργήσουν την ανάγκη για μεταμόσχευση εφάρμοσαν τη χρήση τεχνητής καρδιακής αντλίας με κατάλληλο κοκτέιλ φαρμάκων και κατάφεραν να «αναζωογονήσουν» την καρδιά ασθενών που έπασχαν από σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια.

Ένα είναι σίγουρο, ότι η καρδιοχειρουργική σήμερα προχωρά και εξελίσσεται με νέες τεχνικές όπως η εμφύτευση μηχανικής καρδιάς, η ρομποτική χειρουργική, η θεραπεία με βλαστικά κύτταρα, οι γονιδιακές θεραπείες κ.λ.π. 

Εμφυτεύσεις μηχανικής καρδιάς έχουν γίνει αρκετές τα τελευταία χρόνια δίνοντας τη δυνατότητα σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς να ζουν μια όσο το δυνατόν φυσιολογική ζωή. Ακόμη, στην Ευρώπη πραγματοποιήθηκαν πειραματικά τα πρώτα bypass με τη βοήθεια ρομπότ ανοίγοντας επαναστατικούς δρόμους στην καρδιοχειρουργική. Στη συγκεκριμένη επέμβαση καταργείται η διάνοιξη του θώρακα, υπάρχει λιγότερος πόνος, αναφέρονται λιγότερες επιπλοκές και λιγότερες ημέρες νοσηλείας. Σίγουρα η ρομποτική χειρουργική είναι μια εξέλιξη η οποία όπως εκτιμάται, δύσκολα θα γίνει ρουτίνα. 

Η θεραπεία με βλαστικά κύτταρα φαίνεται ότι στο μέλλον θα παίξει σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση της καρδιάς και την επούλωση των τραυμάτων.

Όπως φαίνεται λοιπόν, το μέλλον της καρδιοχειρουργικής θεωρείται ότι θα είναι αντάξιο του παρελθόντος και σίγουρα υπόσχεται πολλά…