Μουσική και υγεία

Η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στην ίαση ασθενειών, τόσο σωματικών όσο και ψυχικών.

Η μουσική έχει την δυνατότητα να μειώσει την αρτηριακή πίεση καθώς και να βελτιώσει την αναπνοή. Αυτό είναι αποτέλεσμα της επιρροής της επάνω σε νευρικούς υποδοχείς του σώματος και έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση του στρες και του άγχους, την επίτευξη της καλύτερης  κυκλοφορίας του αίματος, ενώ συμβάλει στην αύξηση της αυτοπεποίθησης των ασθενών έχοντας σαν αποτέλεσμα την ταχύτερη ανάρρωσή τους.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει επισημανθεί ότι η μουσική είναι ένας σημαντικός παράγοντας και στην εκπαίδευση. Όλα τα παιδιά τα οποία ασχολούνται με την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου έχουν αυξημένη ικανότητα απομνημόνευσης πληροφοριών και γνώσεων γενικότερα, όσον αφορά την προφορική τους μνήμη. Αυτό συμβαίνει διότι η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, βοηθά την ανάπτυξη του αριστερού εγκεφαλικού κροταφικού λοβού. Ο αριστερός κροταφικός λοβός επεξεργάζεται τις ηχητικές πληροφορίες που εισάγονται στον εγκέφαλο. Παράλληλα όμως αναπτύσσεται μέσα στον λοβό αυτόν, ένα άλλο μέρος (planum temporale), το οποίο είναι υπεύθυνο για την προφορική μνήμη. Με τον τρόπο αυτό η βελτίωση της προφορικής μνήμης των παιδιών είναι ένα δευτερογενές παράγωγο της μουσικής τους εκπαίδευσης.

Έρευνες που έγιναν σε μουσικούς με μαγνητική τομογραφία έδειξαν ότι στον κροταφικό λοβό, το μέρος που είναι υπεύθυνο για την προφορική μνήμη είναι μεγαλύτερο από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι ερευνητές τονίζουν ότι δεν έχει σημασία ποιο όργανο μαθαίνουν τα παιδιά όσον αφορά τη βελτίωση της μνήμης. Είναι η διαδικασία της μουσικής εκπαίδευσης που είναι ευεργετική για τη μνήμη. Το φαινόμενο αυτό δηλαδή της ανάπτυξης και άλλων τμημάτων του εγκεφάλου όταν υπάρχει μια μορφή εκπαίδευσης, μπορεί να βοηθήσει και ανθρώπους που έχουν υποστεί βλάβες του εγκέφαλου μετά από κάποιο νόσημα ή τραυματισμό.

Εκτός βέβαια από την ψυχοσωματική υγεία και την εκπαίδευση, η τέχνη της μουσικής μπορεί να ωφελήσει το άτομο γενικότερα στην προσωπική του ζωή. Για να γίνει κατανοητός ο τρόπος που την επηρεάζει, αρκεί να αναλογιστεί κανείς πώς θα ήταν η ζωή χωρίς τη μουσική ή τους ήχους γενικότερα. Ένα ξερό και βουβό τοπίο, ένας κόσμος δίχως επικοινωνία. Διότι η μουσική είναι και τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. 

Είναι δυνατόν δυο άνθρωποι τελείως ξένοι μεταξύ τους που τους συνδέει το κοινό πάθος για την μουσική, να επικοινωνήσουν, ασχέτως το πνευματικό επίπεδο, την κοινωνική θέση, τις προσωπικές προτιμήσεις, και την γλώσσα ακόμα που μιλά ο καθένας. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε δηλαδή την μουσική ως ένα μέσο ψυχικής επικοινωνίας, μία παγκόσμια γλώσσα που ακόμα και εμπειρικά μπορεί να μάθει κάποιος!

Επιπροσθέτως, η τέχνη αυτή είναι συνυφασμένη με πολλές εκφάνσεις της καθημερινής μας ζωής όπως είναι ο έρωτας, ο φόβος για το άγνωστο, ο θάνατος, η χαρά, η θλίψη, η δουλειά κ.ά. Συνεπώς, ο άνθρωπος έχει έμφυτα μια τάση να εξυμνεί της καταστάσεις της καθημερινότητας αλλά και να αποδέχεται την συντριβή και την θλίψη του, με ήχους. Είναι ακόμη μια έμφυτη ανάγκη που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δείχνει μια νοσταλγία και μια στροφή προς την φύση. Διότι η φύση με τους ήχους της κατευνάζει τα πνεύματα και ευεργετεί το άτομο, αποτελώντας πηγή ευεξίας χαράς και υγείας, χαρακτηριστικά που προσφέρει και η μουσική όπως προαναφέρθηκε. Γι αυτό άλλωστε κατά καιρούς πολλοί μεγάλοι μουσικοί εμπνεύστηκαν από την φύση όπως βλ. 4 Εποχές του Α. Βιβάλντι.

Θα ήταν μεγάλη παράληψη να μην γίνει όμως και μια αναφορά στον ρυθμό, που είναι συνυφασμένος με την μουσική, και ως γνωστόν υπάρχει παντού στην ζωή μας. Χωρίς ρυθμό δεν υπάρχει χρόνος, χωρίς χρόνο δεν υπάρχει οργάνωση πράγμα που συνεπάγεται ότι χωρίς οργάνωση δεν υπάρχει και τάξη.

Το ανθρώπινο σώμα μας δίνει πολλά τέτοια παραδείγματα. Οι ορμόνες μας ακολουθούν σταθερό πρότυπο ρυθμού στην παραγωγή τους ανά 24ωρο (κιρκάδιος ρυθμός). Ο ρυθμός της καρδιάς από τη στιγμή της γέννησης έχει φυσιολογικές αυξομειώσεις μεν, αλλά ποτέ δεν βγαίνει από το συγκεκριμένο tempo στο οποίο λειτουργεί (άλλωστε οι καρδιακές αρρυθμίες δεν υποδηλώνουν φυσιολογική λειτουργία...)

Άρα παρατηρούμε ότι χωρίς ρυθμό, καταρρέει το οικοδόμημα της οργανωμένης κοινωνίας του ανθρώπου, αλλά και το οργανωμένο οικοδόμημα του οργανισμού του. Επομένως αποτελεί και αυτός ένα από τα συστατικά της ζωής που δεν μπορεί να λείπει.

Κάνοντας μια γενική θεώρηση, παρατηρούμε ότι η μουσική είναι δεμένη τόσο με την ανθρώπινη ύπαρξη όσο και με την καθημερινότητα. Συνοδεύει το άτομο παντού, σε όλες τις πτυχές της ζωής του, και συνιστά έναν δεσμό με το σήμερα το χθες και το αύριο του ανθρώπου, δεδομένου ότι η επιρροή της σ’ αυτόν ήτανε πάντοτε η ίδια.