Καρκινικό Αντιγόνο 19-9 - (CA 19-9)

Το CA 19-9 είναι ένα σύμπλοκο γλυκοπρωτεΐνης υψηλού μοριακού βάρους και είναι τροποποιημένο αντιγόνο ομάδας αίματος Lewis.  

Το CA 19-9 παράγεται στο πάγκρεας, στα χοληφόρα αγγεία, στο στομάχι, στο κόλον, στο ενδομήτριο και στους σιελογόνους αδένες.

Περίπου 5% των ατόμων έχουν ανεπάρκεια του ενζύμου fucosyltransferase ενζύμου που απαιτείται για την παραγωγή CA19-9 καθώς και το αντιγόνο Lewis και  δεν παράγουν CA 19-9.

Αυξημένες τιμές (>37 U/ml) CA 19-9 παρατηρούνται στο 80% των ατόμων με καρκίνο του παγκρέατος ,στο 67% με χολαγγειοκαρκίνωμα, στο 40-50% με γαστρικό καρκίνο, στο 30-50% με ηπαττοκυτταρικό καρκίνο, στο 30% με καρκίνο του κόλου και του ορθού και <1% στα φυσιολογικά άτομα. Τιμές μέχρι και 120 U/ml έχουν παρατηρηθεί σε άτομα με παγκρεατίτιδα και πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγεΐτιδα. Επίσης αυξημένες τιμές παρατηρούνται στην κίρρωση ήπατος και σε άλλες νόσους των χοληφόρων, όπως η απόφραξη των χοληφόρων οδών, η χολολιθίαση και  η κυστική ίνωση. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με ακτινοβολία, το CA 19-9 μπορεί να είναι αυξημένο λόγω των καρκινικών κυττάρων που θανατώνονται  απελευθερώνοντας CA 19-9. Παθολογική αύξηση του CA 19-9 με τιμές ακόμη και 15.000 UI/mL έχουν παρατηθηθεί και στην οξεία χολλαγγειίτιδα.

Τα επίπεδα του CA 19-9 συσχετίζονται με τη σταδιοποίηση του καρκίνου του παγκρέατος.

Αυξημένα επίπεδα CA 19-9 μπορεί να υποδηλώνουν υποτροπή 1-7 μήνες πριν από την ανίχνευσή της από κλινική εξέταση ή ραδιογραφικές εξετάσεις.

Το CA 19-9 είναι χρήσιμος δείκτης για τον καρκίνο του στομάχου όταν συνδυάζεται με μετρήσεις του CEA. Η ευαισθησία του καθενός απ’ αυτά είναι περίπου 18-30% όταν όμως χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα, η ευαισθησία αυξάνει στο 50-60%. Χρήσιμες είναι οι μετρήσεις CA 19-9 και για την πρώιμη διάγνωση υποτροπής γαστρικού καρκίνου. Ο συνδυασμός CA 19-9, CEA και CA 72-4 αυξάνει την ευαισθησία στο 87%. Το CA 19-9 απομακρύνεται αποκλειστικά μέσω της χολής. Για αυτό ακόμη και ελαφρά χολόσταση αυξάνει σημαντικά τα επίπεδα CA 19-9. Συνήθως τιμές CA 19-9 πάνω από 10.000 U/ml υποδηλώνουν μεταστατική νόσο.

Η διαγνωστική αξία του CA 19-9 μπορεί να τεθεί στην καθημερινή κλινική πράξη σε αμφισβήτηση λόγω της συχνά εντυπωσιακής, αύξησής του σε μη νεοπλασματικές παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος, παρά το γεγονός ότι η συμβολή του στη διαγνωστική και θεραπευτική προσπέλαση πολλών ασθενών θεωρείται δεδομένη, λόγω των ιδιαίτερα υψηλών τιμών ευαισθησίας και ειδικότητας που παρουσιάζει σε διάφορες κλινικές μελέτες.

Η  μέθοδος που χρησιμοποιείται για την μέτρηση του CA 19-9 είναι η Χημειοφωταύγεια, αφού ληφθεί δείγμα  αίματος από μία φλέβα στο χέρι. Φυσιολογικές τιμές <37 U/ml SI: <37 KU/L.

 Βιβλιογραφία

1.         Perkins, G.; Slater, E.; Sanders, G.; Prichard, J. (2003). "Serum tumor markers". American family physician 68 (6): 1075–1082

2.         Locker G, Hamilton S, Harris J, Jessup J, Kemeny N, Macdonald J, Somerfield M, Hayes D, Bast R (2006). "ASCO 2006 update of recommendations for the use of tumor markers in gastrointestinal cancer". J. Clin. Oncol. 24 (33): 5313–27.

3.         Goonetilleke KS, Siriwardena AK (April 2007). "Systematic review of carbohydrate antigen (CA 19-9) as a biochemical marker in the diagnosis of pancreatic cancer". Eur J Surg Oncol33 (3): 266–70.

4.         Μ. Κιτσανού, Κ.Χ. Κατσάνος, Χ. Γιαννούτσος, Ε.Β. Τσιάνος ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ CA 19-9 ΣΕ ΟΞΕΙΑ ΧΟΛΑΓΓΕΙΙΤΙΔΑ, Σεπέμβριος-Οκτώβριος 1999, Αρχ Ελλ Ιατρ, 16(5), σ. 532