Δερματικές δοκιμασίες νυγμού

Όταν ένα άτομο είναι αλλεργικό σε μία ουσία σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό του σύστημα υπεραντιδρά στη συγκεκριμένη ουσία και προκαλείται αλλεργική αντίδραση.

Τις ουσίες αυτές που προκαλούν αλλεργική αντίδραση τις ονομάζουμε αλλεργιογόνα. Είναι πολύ σημαντικό να εντοπισθεί το υπεύθυνο αλλεργιογόνο, γιατί μπορεί να δοθούν οδηγίες μερικής ή ολικής αποφυγής ή να σχεδιασθεί ένα θεραπευτικό πρόγραμμα ειδικής απευαισθητοποίησης που λέγεται ανοσοθεραπεία.

Ανάλογα με το είδος του αλλεργιογόνου εφαρμόζεται και η αντίστοιχη διαγνωστική δοκιμασία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πολλών ειδών αλλεργικά test και εφαρμόζεται το κατάλληλο ανά περίπτωση. Οι περισσότερες αλλεργιογόνες ουσίες προκαλούν στον οργανισμό τη παραγωγή ειδικών αντισωμάτων που ονομάζονται IgE αντισώματα, τα οποία κυκλοφορούν ελεύθερα στο αίμα, αλλά κυρίως καθηλώνονται σε κάποια κύτταρα που ονομάζονται σιτευτικά κύτταρα και βρίσκονται σε αφθονία στο δέρμα και σε άλλα όργανα και βασεόφιλα κύτταρα που ανήκουν στα λευκά αιμοσφαίρια. Κατά συνέπεια μπορούμε να αναζητήσουμε τα IgE αντισώματα στο αίμα (δοκιμασία RAST) και στο δέρμα (δερματικές δοκιμασίες νυγμού ή/και με ενδοδερμική ένεση χορήγηση του αλλεργιογόνου).

Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν παράγονται IgE αντισώματα έναντι του αλλεργιογόνου, αλλά παράγονται ειδικά κύτταρα από το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως συμβαίνει στη δερματίτιδα εξ επαφής (π.χ. στο νικέλιο). Σε αυτές τις περιπτώσεις η αναζήτηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου γίνεται με τις επιδερμιδικές δερματικές δοκιμασίες (patch tests).

Μερικές φορές απαιτούνται ειδικές διαγνωστικές δοκιμασίες στις οποίες χορηγείται με συγκεκριμένο τρόπο το πιθανά ύποπτο αλλεργιογόνο στον ασθενή, ώστε να αναπαραχθούν ή όχι τα συμπτώματα. Οι δοκιμασίες αυτές ονομάζονται ειδικές προκλήσεις και εφαρμόζονται για ποικίλα αλλεργιογόνα. Για παράδειγμα, υπάρχει η τροφική πρόκληση για τροφικά αλλεργιογόνα, η φαρμακευτική πρόκληση για φάρμακα. Για τα αεροαλλεργιογόνα που προκαλούν αναπνευστική αλλεργία εφαρμόζεται η πρόκληση οργάνων - στόχων, δηλαδή πρόκληση του επιπεφυκότα, ρινική και βρογχική πρόκληση. Ειδικές προκλήσεις εφαρμόζονται για τις φυσικές κνιδώσεις, ώστε το άτομο εκτιθέμενο στον φυσικό παράγοντα που προκαλεί το πρόβλημα του να αναπαραγάγει τη συμπτωματολογία (π.χ. δοκιμασία πάγου, πίεσης, δερμογραφισμού, άσκησης κλπ).

Οι δερματικές δοκιμασίες νυγμού είναι απλές στην τεχνική, γρήγορες στο αποτέλεσμα τους, ακριβείς, ασφαλείς, γίνονται σε όλες σχεδόν τις ηλικίες και είναι σχετικά μη δαπανηρές. Στην εσωτερική επιφάνεια του αντιβραχίου τοποθετείται μικρή σταγόνα διαλύματος του αλλεργιογόνου και με μία καρφίδα προκαλείται ένας μικρός νυγμός στο δέρμα (είναι ανώδυνος, απλώς να εισέλθει ελάχιστη ποσότητα του διαλύματος στο δέρμα) και μετά από αναμονή 15-20 λεπτών γίνεται η ανάγνωση του αποτελέσματος. Επί θετικού ευρήματος σχηματίζεται στο σημείο του νυγμού αντίδραση, όπως ακριβώς αυτή που δημιουργείται μετά από τσίμπημα κουνουπιού.

Μία θετική δερμοαντίδραση νυγμού σημαίνει ότι το άτομο είναι ευαισθητοποιημένο στην ουσία (αλλεργιογόνο) που προκάλεσε την αντίδραση στο δέρμα. Πολλά άτομα μπορεί να είναι ευαισθητοποιημένα σε κάποια αλλεργιογόνα χωρίς όμως να εμφανίζουν καμία νόσο, συνεπώς τα αποτελέσματα των δερματικών δοκιμασιών πρέπει να συνεκτιμώνται με το ιστορικό του ασθενούς και με άλλες παραμέτρους. 

Οι δερματικές δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests) είναι κατάλληλες για τον έλεγχο πολλών αλλεργιογόνων, όχι όμως όλων. Τα αεροαλλεργιογόνα (γύρεις δένδρων και φυτών, τα αλλεργιογόνα των ακάρεων της οικιακής σκόνης , των ζώων και των μυκήτων της ατμόσφαιρας) και τα τροφικά αλλεργιογόνα ελέγχονται συνήθως με δερματικές δοκιμασίες νυγμού. Τα αλλεργιογόνα φαρμακευτικών ουσιών και του δηλητηρίου των Υμενοπτέρων (μέλισσας και σφηκών) ελέγχονται συνήθως με συνδυασμό δερματικών δοκιμασιών νυγμού και ενδοδερμικών δοκιμασιών.

Οι δερματικές δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests) είναι οι ασφαλέστερες όλων και το κόστος είναι σχετικά χαμηλό.  

Σε πολύ ηλικιωμένα άτομα καθίσταται δυσχερής η εξέταση διότι το δέρμα του ηλικιωμένου ατόμου έχει χάσει σημαντικό μέρος της σπαργής του. Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις που οι δερματικές δοκιμασίες νυγμού δεν μπορεί να επιτελεσθούν όπως όταν υπάρχουν εκτεταμένες δερματικές βλάβες στα σημεία που γίνονται οι δοκιμασίες (εσωτερική επιφάνεια αντιβραχίου ή στη ράχη), όπως δυνατόν να συμβεί σε βαρεία ατοπική δερματίτιδα, επίσης εάν το άτομο λαμβάνει κάποια φάρμακα (αντιϊσταμινικά, ορισμένα ηρεμιστικά κλπ) καθώς σε άλλες σπάνιες περιπτώσεις.